بازار آشفته ارز و افزايش جهشي قيمت دلار با هيچيك از معادلات رايج و تعريف شده در اين عرصه قابل توجيه نيست ولي روند افزايش، در حالي كه با افزايش غيرمنطقي بسياري از كالا و خدمات ديگر نيز همراه است كماكان ادامه دارد. چه كساني نرخ روزانه ارز را تعيين مي كنند؟ نرخ تعيين شده بر چه اساس و با چه معياري تعيين مي شود؟ و از كدام كانال هاي رسمي يا غيررسمي به كف بازار ارز مي رسد؟ چه كساني مسئوليت سامان دادن به اين آشفته بازار را برعهده دارند و در ايفاي مسئوليت خويش دست به چه اقداماتي زده اند؟ و... پرسش هايي است كه بسياري از آنها بي جواب مانده اند و يا پاسخ ها باحدس و گمان و اشاره هاي تلويحي - والبته گاه صريح- به اين و آن يا فلان مركز و بهمان جريان همراه است و آنچه در اين ميان ناديده گرفته شده و يا به نظر مي رسد كه ناديده گرفته شده است، فشارهاي جانبي ناشي از افزايش بي رويه و جهشي قيمت ارز بر مردم است كه از طريق افزايش بي حساب ساير كالا و خدمات مورد نياز مردم به آنان وارد مي شود.مركز مبادله ارزي كه راه اندازي شد، مردم و بسياري از فعالان اقتصادي منتظر كاهش نرخ دلار در بازار آزاد بودند. اما با توجه به نابساماني بازار ارز در روزهاي اخير، ظاهرا دست هايي در كار است تا ضمن كمرنگ جلوه دادن كار اين مركز، بازار به تعادل نرسد.
روند افزايشي قيمت دلار به گونه اي است كه به گفته صرافي ها، آنها نيز براي جلوگيري از ضرر و زيان تنها خريدار دلار هستند و كمتر اين ارز را مي فروشند.با افزايش روزانه قيمت ها در چند روز گذشته، فروش براي صرافي ها نوعي ريسك و زيان است و به همين دليل تنها خريدار ارز هستند.
يكي از صرافي ها در پاسخ به اين سؤال كه دلار باز هم افزايش خواهد يافت، مي گويد: معلوم نيست كه در روزهاي آينده قيمت ها چه روندي خواهند داشت. مشخص نيست كه دولت چه كاري مي خواهد انجام دهد. از وقتي اتاق معاملات ارزي راه افتاده قيمت ها افزايش يافته است.
به گزارش فارس، نكته قابل توجه حضور پررنگ دلالان ارز در بازار و گران تر خريدن دلار نسبت به صرافي ها است، فعاليت برخي دلالان تا حدي است كه برخي از آنها براي تسهيل مبادلات از دستگاه هاي كارت خوان سيار استفاده مي كنند.
فعاليت اين افراد بيشتر در كنار صرافي ها است و معمولا قيمت بالاتري براي خريد ارز از مشتريان پيشنهاد مي كنند.
به نظر مي رسد در آشفته بازار ارز و عوامل اقتصادي و غيراقتصادي افزايش قيمت، حضور دلالان در ايجاد التهاب بيشتر تاثيرگذار است. شايد، اقداماتي كه همانند سال گذشته انجام شد و برخورد انتظامي با دلالان صورت گرفت، بتواند از رشد بيش از پيش قيمت دلار و التهابات بكاهد.
قيمت ها در بازار آزاد
ساختگي است
در واكنش به افزايش قيمت ها در بازار آزاد ارز، سخنگوي كانون صرافان گفت: قيمت ها در اين بازار ساختگي است.
«نصرت عزتي ساميان» در گفت و گو با ايرنا، با بيان آنكه بانك مركزي با نظر مشورتي كانون صرافان نرخ ارز مبادله اي را تعيين مي كند، اظهار داشت: عده اي در بازار ارز پس از راه اندازي مركز مبادلات ارزي مقاومت كرده و قيمت ها را صوري اعلام مي كنند.
وي ادامه داد: معامله چنداني با ارقام اعلامي در بازار ارز انجام نمي شود و در صورتي كه خريد و فروشي نيز انجام شود آن معامله عمق دار نيست و عقل بازار آن را نمي پذيرد.
عزتي ساميان تصريح كرد: معامله 100 يا 200 دلار با نرخ هاي اعلامي نمي تواند مورد استناد قرار گيرد و بانك مركزي براي تعيين نرخ ارز مبادلاتي با صرافي هاي بزرگ مشورت مي كند.
وي با بيان آنكه، ارز قابل توجهي در مركزمبادلات ارزي عرضه مي شود، اظهار داشت: اين مركز به متقاضي واقعي ارز ارائه مي كند و بالاخره بازار آزاد را تحت تأثير قرار مي دهد.
سلب اختيار دولت از بازار
براساس طرحي دو فوريتي ارز تنها از طريق بانك مركزي و در چارچوب ضوابطي كه مجلس تعيين مي كند ارائه مي شود و صندوق توسعه ملي نقش خزانه دولت را ايفا خواهد كرد.
نادر قاضي پور نماينده مردم اروميه، ضمن اعلام ارائه طرح دو فوريتي مجلس براي كنترل و سلب اختيار دولت از بازار ارز، علت اصلي افزايش بي سابقه نرخ دلار را دخالت دولت براي جبران كسري بودجه خود در طرح ماندگار و همچنين تداوم پرداخت يارانه نقدي مرحله اول خبر داد.
قاضي پور با تأكيد بر اينكه دولت خود عامل اصلي آشفتگي بازار ارز است از طرح دو فوريتي مجلس براي كنترل بازار ارز و سلب اختيار در حوزه ارز در هفته آينده خبر داد و گفت: بر اساس اين طرح دو فوريتي، ارز تنها از طريق بانك مركزي و در چارچوب ضوابطي كه مجلس تعيين مي كند ارائه مي شود و صندوق توسعه ملي نقش خزانه دولت را ايفا خواهد كرد.
به گفته قاضي پور در حال حاضر دولت با راه اندازي مركز مبادلات ارزي نه تنها نرخ ارز را شناور نكرده بلكه اين نرخ را به چهار نرخ تبديل كرده و در حال حاضر نرخ ارز در بازار رسمي، بازار سياه، مركز مبادلات ارزي و بازار مرجع مبادله مي شود.
قاضي پور تصريح كرد: دولت در حال حاضر دچار كسري مالي شده و همين امر باعث شده تا از محل مركز مبادلات ارزي مبادرت به ارزآوري و تأمين كسري مورد نياز خود كند.
آيا مقاومت بازار شكسته خواهد شد
علي محمد احمدي عضو كميسيون برنامه و بودجه مجلس نيز گفت: بازار ارز يك بازار حساس است و وقتي سياست گذار كه در اينجا منظور بانك مركزي مي باشد، بدون تأمل تعادل اين بازار را بهم مي زند، كنترل و برگرداندن اين بازار به حالت تعادل اوليه به سادگي امكان پذير نخواهد بود.نماينده مردم دهلران در مجلس خاطرنشان كرد: لذا اين تعادل نيازمند آن است كه اين بازار انتظارات جديد پيدا كند.
وي اظهار كرد: بانك مركزي قبل از اينكه اين بحران ايجاد شود با ارز شناور مديريت شده يك نرخ ارز به نام ارز مرجع تعريف كرده بود كه در واقع تلاش مي كرد فاصله ميان ارز مرجع و ارزي كه در بازار موازي مبادله مي شد را مديريت كند.
وي ادامه داد: هر چند در همان زمان فاصله معناداري ميان ارز آزاد و ارز مرجع وجود داشت؛ اما تا حدودي باز هم اين وضعيت قابل تأمل بود. اما وقتي بانك مركزي دست روي بازار برد و مكانيسم عرضه ارز را تغيير داد و تقاضاي رشد كرد، اين وضعيت سبب شد متأسفانه بازار با عدم تعادل روبرو شود كه كنترل اين عدم تعادل تا حدودي مشكل به نظر مي رسد.
اين عضو كميسيون برنامه و بودجه مجلس گفت: در حال حاضر دليل عدم تعادل بازار ارز علي رغم سازوكار جديد اين است كه معمولا كساني كه دست اندركار بازار ارز هستند انتظارات خود را با شرايط موجود تطبيق مي دهند.
وي ادامه داد: واقعيت اين است كه در حال حاضر كساني كه بازيگر بازار ارز هستند فعلا برآيند جمع بندي شده از اتفاقات ندارند كه با اين ساز و كار جديد دولت چه كار مي خواهد بكند؟
احمدي درباره وعده بهمني مبني بر شكسته شدن مقاومت بازار ارز در روزهاي آتي گفت: آقاي بهمني دستوري عمل مي كند؛ در حالي كه كاركرد اقتصاد به عناصري كه كارگزاران اصلي بازار هستند، يعني عرضه كنندگان و تقاضاكنندگان برمي گردد.
وي ادامه داد: درست است كه بانك مركزي يكي از مهم ترين عرضه كنندگان ارز مي باشد و مي تواند تا حدودي طرف عرضه را مديريت كند؛ اما مديريت طرف تقاضا ديگر با آقاي بهمني نيست كه ايشان هرگاه دلش بخواهد نرخ ارز را بالا ببرد و هر موقع دلش خواست نرخ ارز را پايين بياورد.
وي افزود: بازار ارز با قواعد و ساز و كار مخصوص به خود كار مي كند و ما هرگاه يك بازار طبيعي را دست كاري كرديم بازگشت آن بازار به حالت تعادل اوليه به سادگي امكان پذير نخواهد بود.
بررسي نابساماني بازار ارز
يك عضو كميسيون اقتصادي مجلس نيز از بررسي نابساماني اخير بازار ارز در جلسه هفته آينده كميسيون متبوعش خبر داد.
حجت الاسلام سيدناصر موسوي نماينده مردم فلاورجان و عضو كميسيون اقتصادي مجلس شوراي اسلامي با اشاره به نابساماني در بازار ارز گفت: دولت بايد براي مقابله با نابساماني ارز، ذخيره ارزي خود را وارد بازار كند.وي با تاكيد بر اينكه ذخيره ارزي دولت ايران بسيار فراتر از آن است كه بخواهد نابساماني اين روزهاي بازار ارز را برطرف كند، افزود: همه مسئولان براي مقابله با نابساماني بازار ارز بايد احساس مسئوليت كنند؛ با متهم كردن يكديگر نمي توانيم با نابساماني بازار ارز مقابله كنيم چرا كه لازمه مقابله با اين پديده اتحاد، همدلي و هماهنگي مسئولان است.
موسوي با بيان اينكه مهمترين وظيفه اين روزهاي دولت، كنترل بازار ارز است، خاطرنشان كرد: مجلس شوراي اسلامي قطعا در مقابل نابساماني هاي ارزي سكوت نخواهد كرد.اين عضو كميسيون اقتصادي مجلس گفت: در جلسه هفته آينده كميسيون متبوعش مباحث مربوط به اختلال در بازار ارز را پيگيري خواهد كرد.
تقاضا را بايد محدود كرد
كارشناسان اقتصادي معتقدند، آنچه كه امروز در بازار ارز اتفاق افتاده برخلاف سياست هاي موثري است كه قبلا وجود داشت. امروز تقاضا براي خريد ارز و واردات كالا بالا رفته و افزايش واردات، تقاضا براي ارز را نيز افزايش داده است و قيمت دلار را در بازار نامتعادل كرده است.
از طرف ديگر نقدينگي زيادي كه در دست مردم است به سمت بازار سكه و ارز سوق پيدا كرده است.
يكي از كارشناسان نيز معتقد است: امروزه دلار تبديل به يك كالاي سودآور براي عده اي شده است. عدم نظارت موثر بر بازار، باعث گرديده افرادي با دست به دست كردن دلار سودهايي ببرند كه مي تواند يكي از دلايل نابساماني در بازار باشد. اين كارشناس اقتصادي در ادامه مي گويد: هرچند اظهارنظر درباره تاثير مركز مبادله ارز هنوز زود است، اما با گذشت يك هفته از كار اين مركز، انتظار مي رفت، بازار را تحت تاثير قرار دهد. وي معتقد است: دست هايي پنهان در كار است كه بازار ارز به تعادل نرسد، بايد مسئولان اين دستها را شناسايي و برخورد كنند.
نابساماني بازار ارز
عمدي است
عضو كميسيون اقتصادي مجلس گفت: وضعيت نابسامان بازار ارز را ناشي از ناتواني نمي دانم، بلكه بازار عمدا مديريت نمي شود.
الياس نادران در گفتگو با مهر، با ابراز تاسف از افزايش لحظه اي قيمت دلار در بازار به رغم پيگيري هاي انجام شده و انتقادات به نابساماني هاي موجود بازار ارز، اظهار داشت: واقعا نمي دانم آقاي احمدي نژاد چه فكري در سر دارد؟ چه برنامه اي دارد و توقعش از نظام چيست و چطور قرار است اين نابساماني را مديريت كند.
وي ادامه داد: من وضعيت موجود را حمل بر بي عرضگي و ناتواني نمي دانم، به نظرم كاملا برنامه ريزي شده است.
عضو كميسيون اقتصادي مجلس تصريح كرد: موضوع اين است كه اين بازار تعمدا مديريت نمي شود، با توجه به گزارشاتي كه مسئولان اجرايي به مجلس ارائه كردند ما از لحاظ ذخاير ارزي و فروش نفت مشكل آنچناني نداريم كه اين وضعيت در پي آن به وجود آيد.
نماينده تهران تاكيد كرد: بخش اعظم مشكل امروز بازار ما به اراده دولت برمي گردد كه بازار را آشفته نگه داشته است. واقعا نمي دانم چه پيش خواهد آمد؟ بهتر است آقاي احمدي نژاد از برنامه هاي خود به مردم بگويد تا آنها قضاوت كنند.
نادران با اشاره به قيمت ديروز دلار با تاسف گفت: آقايان گفته اند نمي گذارند قيمت دلار به سه هزار تومان برسد!