در علم اقتصاد سهم نظامهای پولی در روند دستیابی به توسعه بسیار حائز اهمیت است، از این رو بانکها میتوانند با پرداخت تسهیلات به موقع و ارزان قیمت، بخشهای تولیدی و صنعتی را حمایت و از این طریق باعث بهبود فضای کسب و کار و توسعه اقتصاد کشور شوند.
با توجه به اهمیت این موضوع اما متاسفانه یکی از اصلیترین معضلات پیشروی تولیدکنندگان داخلی سهم کم آنها از اعتبارات و همچنین دشواریهای بیانتهای دریافت تسهیلات است که البته همین موضوع هم باعث انتقادهای زیادی به عملکرد بانکها در این مدت شده است.
کارشناسان و صاحبنظران دراین رابطه براین باورند که بانکها به دلیل حجم زیاد تقاضا در مقابل حجم محدود منابع که با آن مواجهاند، نمیتوانند تمامی بخشها و نیازهای متقاضیان را پاسخ دهند که در همین راستا سعی میکنند سرمایههایشان را به سمتی سوق دهند که سود بیشتری عایدشان کند که همین موضوع باعث
انتقاد به عملکرد سیستم بانکی
شده است. به گفته کارشناسان، در این شرایط بانکها اگر هم تمایل به سرمایهگذاری در بخشهای اقتصادی داشته باشند اما به دلیل محدودیت منابع، نمیتوانند چندان مطلوب عمل کنند که البته خروج از این شرایط نیازمند تدابیر لازم است.
علی قنبری، یکی از کارشناسان اقتصادی، کمبود نقدینگی را یکی از علل بیتمایلی بانکها به اعطای تسهیلات به بخشهای اقتصادی میداند. وی با بیان این که سیستم بانکی با مشکلاتی دست به گریبان است که همین امر در روند تسهیلاتدهی به بخشهای مولد تاثیر گذاشته است، گفت: در همین راستا بانکها برای جبران این کاستیها، سعی میکنند که بیشتر وارد بخشهایی شوند که برای آنها سودآوری داشته باشد. او معتقد است: با توجه به این مسئله و ازطرفی باتوجه به اینکه در حال حاضر بیشتر پروژهها زمان اجرای طولانیمدت دارند و خواب سرمایه در این پروژهها بیشتر است، از همین رو بانکها چندان علاقه ندارند که دراین بخشها سرمایهگذاری کنند و بیشتر به دنبال طرحهای کوتاهمدت هستند که بتوانند زودتر به سودآوری برسند. این کارشناس در ادامه تاکید کرد: بانکها باید نگاه تولیدی داشته باشند و سیاستهایشان را بر این اساس تنظیم کنند تا بخشهای تولیدی و صنعتی نیز از منابع بانکی بهرهمند شوند. به گفته او، اگر مشکلات و کمبود منابع در بانکها مرتفع شود، بخشهای اقتصادی میتوانند بیشتر مورد حمایت بانکها قرار گیرند که اینهم به نفع بانکها و هم به نفع اقتصاد کشور خواهد بود.
علیاصغر شکفته، از دیگر کارشناسان اقتصادی نیز به مطالبات معوق بانکها اشاره کرد و در این رابطه گفت: بانکها به دلیل وجود حجم زیادی از مطالبات معوق، در حال حاضر با کمبود منابع مواجه هستند که همین امر قدرت تسهیلاتدهی را از آنها سلب کرده است.
او براین باور است: بانکها هم به دلیل همین موانع و مشکلات ناشی از آن، سعی میکنند منابعشان را به سمت پروژههای کوتاهمدت سوق دهند که پولشان زودتر به سیستم بازگردد و از سود بیشتری بهرهمند شوند چرا که بانکها هم به عنوان یک بنگاه اقتصادی به فکر سودآوریشان هستند. به گفته این کارشناس، از آنجاییکه تقاضا در سیستم بانکی بسیار زیاد است و بانکها هم جوابگوی تمامی این نیازها نیستند، از این رو شبکه بانکی براساس سودی که آن پروژه یا طرح عایدش میکند، دست به انتخاب میزند و همین امر باعث شده است بسیاری از بخشها که نیازمند منابع هستند، از تسهیلات بانکی بیبهره بمانند.
شکفته، تصریح کرد: البته در کنار فعالیت بانکها، موسسات مالی و اعتباری هم هستند که به نظر میرسد نقش چندانی در حمایتهای اقتصادی ندارند و چندان تمایل ندارند که در فعالیتهای اقتصادی حضور داشته باشند.
او افزود: این بخشها بیشتر سعی میکنند با پرداخت سودهای بالا اقدام به جذب سپرده کنند و این منابع را به سمت بخشهای غیراقتصادی سوق دهند که به نظر میرسد با جمعآوری این موسسات مالی، میتوان بخش بزرگی از نقدینگیهای جامعه را به سمت بانکها حرکت داد تا با تقویت بانکها که از مطالبات معوق بسیار آسیبپذیر شدهاند، بخشهای اقتصادی نیز منتفع شوند.
عبدالرضا امیرتاش هم از دیگر کارشناسان اقتصادی با انتقاد از این موضوع که چرا تمام فشارها برای تامین مالی بخشهای مختلف اقتصادی بر دوش بانکهاست، گفت: بهنظر میرسد با فراهم کردن شرایط و ایجاد سیاستهای تشویقی میتوان سرمایهگذاریها را به سمت بازارهای دیگر همچون بازار سرمایه معطوف کرد. وی در ادامه به گلایههایی که از سوی متقاضیان تسهیلات و بخشهای اقتصادی به سیستم بانکی وارد میشود اشاره کرد وگفت: کمبود منابع در بانکها و بالا بودن تقاضا برای دریافت تسهیلات از مشکلاتی است که بانکها با آن دست به گریبانند و این امر باعث شده تا بانکها نتوانند به تعهداتشان عمل کنند.
او با اشاره به اینکه در این حالت بانکها نمیتوانند تمامی نیازهای مالی مشتریان و فعالان بخشهای اقتصادی را تامین کنند و تمامی فشارها به بانکها وارد خواهد شد، گفت: در این راستا به نظر میرسد افزایش سرمایه بانکها و همچنین ورود ابزارهای تامین مالی دیگر، میتواند تا حدودی این مشکلات را کاهش دهد. وی افزود: در این راستا با طراحی یک سازوکار مناسب میتوان این شیوه را تغییر داد و مردم را ترغیب به سرمایهگذاری در صنایع بورسی کرد.
این کارشناس اقتصادی، بازار سرمایه را یکی از بهترین بازارها برای سرمایهگذاری دانست و در ادامه گفت: بازار سرمایه میتواند بخشهای اقتصادی را به نحو مطلوبی تامین مالی کند و این به نفع این بخشها خواهد بود.
به گفته او، اگر بانکها بتوانند بخشهای دارای مزیت را شناسایی کنند و تسهیلات ارزان و سهلتری را دراختیار این بخشها قرار دهند، میتوان امیدوار بود که به اهداف اقتصادی کشور دست یابیم.
در نتیجه این که به نظر میرسد با افزایش سرمایه بانکها، برگشت بخش زیادی از منابع که درگیر مطالبات وصول نشده است و معرفی ابزارهای تامین مالی جدید برای تقویت بازار سرمایه و همچنین شناسایی طرحها و پروژههای دارای توجیه اقتصادی تا حدودی بخشهای اقتصادی را که در حال حاضر درگیر منابع مالی هستند، حمایت کرد تا در این فرآیند هم بانکها، بخشهای تولیدی و صنعتی و هم اقتصاد کشور از این بابت منتفع شود.