آرش میرانی

رئیس مرکز مطالعات و پژوهش‌های اتاق کرمانشاه

مسئول دبیرخانه همایش ملی تعامل صنعت و دانشگاه 

 

 

ارتباط صنعت و دانشگاه طی سال‌های اخیر همواره دغدغه اصلی مدیران اقتصادی و علمی کشور بوده و راه‌های متعددی را برای برقراری این ارتباط پایدار در پیش گرفته‌اند.

 

یکی از مهمترین این راهکارها برپایی همایش ملی تعامل صنعت و دانشگاه است که کرمانشاه دوم و سوم دی ماه سال جاری میزبان هفتمین دوره از این رویداد مهم است.

 

در همین راستا گفت و گویی با صاحب نظران حوزه علم و صنعت پیرامون این همایش ملی داشتیم که یادداشتی در این بخش را با هم می‌خوانیم:

 

 

تعامل صنعت و دانشگاه طی چند دهه و خصوصا سه دهه اخیر افزایش چشمگیری داشته و هدف اصلی از این تعامل فناورانه شدن دانش بوده است.

 

زیرا دانش تا زمانیکه صرفا در حوزه پژوهش و تحقیقات مطرح است، چشم‌اندازی نامشخص با ریسک سرمایه‌گذاری بالا خواهد داشت، اما زمانیکه این دانش در حوزه صنعت و فناوری به شکل کالا و خدمات ظاهر شود به عامل ثروت آفرینی برای اقتصاد تبدیل خواهد شد.

 

به عبارتی می‌توان از صنعت به عنوان سکوی ارتباط دهنده تحقیقات و اقتصاد در چرخه تکامل یاد کرد.

 

توسعه ارتباط صنعت و دانشگاه بخاطر پیامدهای مثبتی که در ایجاد تحولات فناورانه، تحولات اقتصادی و حتی تحولات اجتماعی و... به همراه دارد طی سه دهه اخیر به صورت جدی مورد توجه سیاست‌گذاران، برنامه‌ریزان دانشگاهی و حتی فعالین حوزه صنعت بوده و در این راستا نیز تلاش زیادی برای ایجاد پیوند اثربخش بین صنعت و دانشگاه صورت گرفته است.

 

 نباید فراموش کرد تعامل صنعت و دانشگاه تحت تاثیر طیف گسترده‌ای از عوامل و ساز و کارها بوده که در نهایت باعث ایجاد یکسری چارچوب‌های منسجم برای تقویت و توسعه این ارتباط می‌شود.

 

در کشور ما نیز سبقه تعامل صنعت و دانشگاه به زمان تاسیس دانشگاه تهران در سال ۱۳۱۳ برمی‌گردد که اولین دوره همکاری دانشگاه و صنعت بر پایه آموزش شکل گرفت و این دوره تا سال ۱۳۴۰ طول کشید.

 

در این دوره تلاش دولت بر به روز کردن و همگام سازی دانشگاه و صنایع وارداتی جدید و ایجاد رشته‌های دانشگاهی مورد نیاز صنایع تازه تاسیس بوده است.

 

البته وقتی که گفته می‌شود دوره اول مبتنی بر آموزش بوده احتمالا این سوال پیش می‌آید که علاوه بر آموزش، مابقی پارامترهای موثر بر ارتباط صنعت و دانشگاه چه چیزهایی است که از جمله این پارامترها می‌توان به تبادل نیروی انسانی بین دانشگاه و صنعت، برگزاری دوره‌های آموزشی علمی و کاربردی برای کارکنان بخش صنعت، برگزاری دوره آموزشی صنعتی برای دانشجویان، فعالیت‌های تحقیقاتی مشترک، راه‌اندازی آزمایشگاه تحقیقاتی مشترک، بازدید اساتید و دانشجویان از صنایع، انتقال دانش، انتقال فناوری، تربیت کارآفرین و ایجاد زمینه‌های کارآفرینی، تجاری سازی نتیجه طرح‌های R&D و خیلی پارامترهای دیگر اشاره کرد.

 

در کشورهای توسعه یافته عموما تحولات صنعتی از دانشگاه شروع می‌شود و دانشگاه پیشگام توسعه صنعتی است اما در کشورهای در حال توسعه تعامل و ارتباط بین صنعت و دانشگاه ضعیف بوده و موانع متعددی پیش روی این تعامل وجود دارد.

 

علت این شرایط و ضعف ارتباط صنعت و دانشگاه به موارد متعددی برمیگردد که از مهمترین آنها می‌توان به درون‌زا نبودن صنایع در کشورهای در حال توسعه اشاره کرد، زیرا در این کشورها انتقال فناوری بدون انتقال دانش فنی ( همان صنعت مونتاژ) وجود دارد و این صنایع معمولا نیازی به تحقیق و توسعه فناوری ندارند و به تبع آن خلاقیتی هم در این واحدها رخ نمی‌دهد.

 

این امر نشان می‌دهد تحولات و تغییرات حوزه علم و فناوری باعث افزایش تعامل و وابستگی بین صنعت و دانشگاه در اجرای پروژه‌های علمی و تحقیقاتی می‌شود که در نهایت تاثیر بسزایی در فراهم آوردن زمینه تولید و اشتراک دانش و ابداعات نوآورانه و فناورانه و در نهایت رشد اقتصادی جامعه دارد.

 

 

از سوی دیگر صنعت نیز قطعا نیاز دارد از تعامل با دانشگاه بهره ببرد که نتایج آن را در نرخ رشد تولیدات خود و حتی ارتقا سطح کیفی محصولات شامل کالا و خدمات مشاهده کند.

 

در همه این سال‌ها همیشه در تمام دنیا تلاش‌هایی برای پیوند اثربخش بین صنعت و دانشگاه انجام شده و کشور ما نیز از این روند مستثنی نبوده است و ضرورت شکل‌گیری و تقویت ارتباط دو‌طرفه بین دانشگاه و صنعت (به عنوان عوامل تولیدکننده و کاربر نهایی دانش و پژوهش)، در برنامه‌ریزی، سیاست‌گذاری و چشم‌انداز نقشه جامع علمی کشور خیلی مورد تاکید بوده است.

 

در استان کرمانشاه نیز نمونه‌های موفقی از تعامل صنعت و دانشگاه وجود داشته است، برای مثال موضوع ایرفن‌های خنک‌کننده پالایشگاه کرمانشاه که با کمک اساتید دانشگاه صنعتی کرمانشاه مرتفع شد.

 

ایرفن‌های خنک‌کننده پالایشگاه دچار آسیب شده بود که تهیه پره‌های آن هزینه زیادی را به واحد تحمیل می‌کرد اما اساتید دانشگاه صنعتی کرمانشاه در گروه مکانیک، با شبیه سازی پره‌های این ایرفن با استفاده از کامپوزیت مشکل این واحد را بگونه‌ای حل کردند که نه تنها صرفه‌جویی قابل توجهی در هزینه‌های واحد داشت بلکه کمک کرد انرژی مصرفی این واحد نیز ۳۵ درصد کمتر شود. به علاوه این ایرفن‌ها می‌تواند در سایر صنایع بزرگ گازی، پتروشیمی و ... نیز مورد استفاده قرار گیرد.

از سوی دیگر متخصصین حوزه کامپیوتر در دانشگاه‌های استان نیز ادعا کرده که می‌توانند برای کارخانجات سیستم اتوماسیون بر پایه اندروید و یا چک لیست اندروید راه‌اندازی کنند.

 

به علاوه ادعا شده نرم‌افزارهایی در محیط اندروید برای بخش گردشگری استان نیز قابلیت راه‌اندازی دارد بگونه‌ای که به صورت مستمر نیز به روزرسانی شود.

 

یا در زمینه‌های دیگری مانند فعالیت‌های High tech از جمله ساخت حسگرهای اکسیژن و دی اکسید کربن و یا ساخت FPJ، دزیمتر و بسیاری از قطعات الکتریکی و الکترونیکی در دانشگاه صنعتی کرمانشاه و یا دانشکده فنی و مهندسی دانشگاه رازی نیز در کرمانشاه امکان فعالیت وجود داشته و در صورت ارتباط با صنایع و بسته به نیاز آن ها توانایی ساخت انواع قطعات الکتریکی و الکترونیکی وجود دارد و یا در زمینه‌PLCکدینگ برای کارخانجاتی که تجهیزات آنها دستی است می‌توان تجهیزات را دیجیتال کرد به نحوی که اپراتور حتی بتواند در منزل نیز دستگاه را کنترل کند.

 

از دیگر بخش‌هایی که مصداق تعامل صنعت و دانشگاه است و کرمانشاه به آن نیاز دارد حوزه فرش دستباف حسین‌آباد سنقر است که سبک ۷۰۰ ساله آن با وجود آنکه در کشور برند است اما در حال از دست رفتن بوده و نیازمند راه‌اندازی رشته دانشگاهی معماری فرش هستیم. زیرا در برخی نقاط دیگر کشور مانند کاشان، نمونه‌موفقی از این کار انجام شده است.

یا در حوزه صنایع پایین دستی پتروشیمی نیز در کرمانشاه خلا داریم و باید رشته‌های دانشگاهی آن راه‌اندازی شود.

 

حالا قرار است به زودی هفتمین همایش ملی تعامل صنعت و دانشگاه در کرمانشاه برگزار شود که هدف آن تحکیم و ایجاد زمینه برای تعامل بهتر و بیشتر بین صنعت و دانشگاه، ایجاد زمینه برای استفاده از ظرفیت‌های موجود در صنایع برای پیش‌برد امور آموزشی و پژوهشی در دانشگاه‌ها، معرفی ظرفیت‌ها و توانمندی‌های دانشگاه برای استفاده در صنعت، بررسی تجربیات مدل‌های ارتباط دهنده صنعت و دانشگاه و ... بوده است.

 

این همایش می‌تواند گام مثبتی برای تقویت و گسترش ارتباط سازمانی و تبادل نیروی انسانی بین صنعت و دانشگاه فراهم کند.

 

امید آن می‌رود این همایش به تعامل گسترده بین صنعت و دانشگاه در کشور و کرمانشاه کمک کند خصوصا در زمینه‌هایی که مطرح کردیم که نتیجه اصلی و نهایی آن کمک به کاهش نرخ بیکاری استان است.