مشروح نشست کافه خبر با سید علیرضا شجاعی، معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت در رابطه با طرح استقلال ارزی.
به گزارش گسترش آنلاین به نقل از خبر آنلاین، از روزهای ابتدایی سال ۱۳۹۱ به یکباره موضوع « ارز » بار دیگر در اقتصاد ایران به رویدادی مهم تبدیل شد. هر اندازه آشفتگی ارزی بیشتر شد به همان میزان فعالان اقتصادی با چالش‌های بیشتری برای تامین از مورد نیاز تجارت خود مواجه شدند. چالش هایی که در نهایت به راه‌اندازی اتاقی در دل وزارت صنعت، معدن و تجارت خاتمه پیدا کرد و بر اساس آن یک قیمت جدید ارز به‌وجود آمد تا ارز به طور رسمی سه نرخی شود. به زعم بسیاری از کارشناسان اقتصادی فعالیت اتاق مبادلات ارزی چندان دوام نخواهد داشت و بیشتر به مثابه مسکنی است که سریعا باید به بیمار تزریق کرد اما در بلند مدت باید به سراغ درمانی پایدار و طولانی تر رفت. « طرح استقلال ارزی » شاید همان نسخه‌ای باشد که در بلند مدت آرامش را برای تامین ارز مورد نیاز تجارت فراهم خواهد کرد. اینکه این طرح چیست و قرار است با اقتصاد ایران چه کند موضوع گفت‌وگو با سید علیرضا شجاعی، معاون برنامه‌ریزی وزارت صنعت، معدن و تجارت است. او که بعد از ظهر یک روز بهاری در کافه خبر حضور پیدا کرده بود به طور کامل طرح « استقلال ارزی » را تشریح کرد. آنچه در ادامه خواهید خواند مشروح این گفت‌وگو است:
موضوعی که اخیرا در حوزه صنعت، معدن و تجارت مطرح شده و به هر حال با واکنش‌های متفاوتی هم رو برو بوده است بحث استقلال ارزی است. معرفی شما از طرح استقلال ارزی چگونه است؟
یک اقدام بسیار مهم در اولویت کاری وزارت صنعت، معدن و تجارت قرار گرفته است و آنم بحث « استقلال ارزی » است. این موضوع یک هدف اصلی برای وزارت صنعت، معدن و تجارت در سال جاری به حساب می‌آید. آن را در اولویت قرار دادیم تا بتوانیم در تعامل با سایر دستگاه ها، بخش‌های مختلف کشور و بخش خصوصی به این مهم دست پیدا کنیم.
جزییات آن به چه شکلی است؟ شما از یک طرح مهم صحبت می‌کنید اما به طور ریز و با جزییات بیشتر قرار است با اقتصاد ایران چه کند؟
اواخر سال گذشته محاسباتی روی وضعیت صادرات مان داشتیم. پارسال تقریبا محاسبات مان نشان داد که فاصله صادرات و واردات کم شده است. با نگاهی به میزان تجارت در سال گذشته به این اعداد می‌رسیم که ۴۱.۳ میلیارد دلار صادرات داشته‌ایم و در مقابل ۵۳.۳ میلیادر دلار واردات صورت گرفته است. بر این اساس تراز منفی چیزی حدود ۱۲ میلیارد دلار است. هدف‌گذاری ما این است که بتوانیم در پایان سال به برابری صادرات و واردات در این بخش با حفظ یا ارتقای حجم تجارت برسیم. همانطور که با اعداد مطرح کردم نزدیک ۱۲ میلیارد دلار در حال حاضر برای آن فاصله داریم. برآورد ما این است که می‌توانیم برسیم. ما ۴۱ میلیارد دلار هدف‌گذاری صادرات غیر نقتی بدون میعانات داریم. ۱۸ میلیارد دلار هم برای صادرات خدمات در نظر گرفته شده است. یعنی سر جمع هدف‌گذاری مان ۵۹ میلیارد دلار است. اگر میعانات گازی هم که حدود ۱۰ میلیارد دلار در نظر بگیریم تقریبا مجموع صادرات غیر نفتی به رقم ۶۹ میلیارد دلار خواهد رسید.
بعد این میزان فاصله با طرح استقلال ارزی چگونه قرار است جبران شود؟
استقلال ارزی را در بخش می‌خواهیم انجام دهیم. یعنی من اگر بخواهم کامل تر بگویم باید گفت: « استقلال ارزی بخش صنعت، معدن و تجارت با حفظ یا ارتقای حجم تجارت. » بیشتر نگاه مان این است که سهم جهانی مان از دست نرود و در واقع جایگاه تجارت مان را داشته باشیم. ما باید برای سال ۹۲ سرجمع ۱۵ میلیارد دلار ارز تامین کنیم. برای این کار هم یک تقسیم کار کردیم. گفتیم برخی از آنها از طریق کاهش ارزبری جبران شود و برخی هم از جانب افزایش ارز آوری تامین شود. کاهش « ارزبری » یک نمونه آن در فضای تولید است. آنهایی که می‌توانند ظرفیت شان کامل شود را کمک کنیم. یا برخی از طرح هایی وجود دارد که اگر به نتیجه برسد « ارزبری » ما را کم خواهد کرد. به طور مثال سال گذشته روی حدود ده طرح فولادی بخش خصوصی متمرکز شدیم. درصدهای بالایی بودند و فکر می‌کنم تا چند ماه آینده بتوانند افتتاح شوند. بعضی هم در حال حاضر آماده افتتاح هستند. اگر کار تسهیلات این‌ها را انجام دهیم و راه بیفتند نزدیک ۴ میلیون تن واردات فولاد ما کاهش پیدا می‌کند. یا نکته دیگری در کاهش « ارزبری » بگویم و آنهم اینکه آنهایی که می‌خواهند سرمایه‌گذاری کنند از قانون حداکثر توان داخل استفاده می‌کنیم. بر این اساس بانک به کارگروه معرفی می‌کند. کارگروه ماشین آلات را بررسی می‌کند و مشاهده می‌کند کدام ماشین آلات و تجهیزات که لازم است در داخل تولید می‌شود، اجازه واردات آنها را نمی‌دهد. بانک هم بر این اساس فقط معادل ماشین آلاتی که امکان تولید آن در داخل نیست وام می‌دهد تا بروند و آنها را وارد کنند. این به کاهش « ارزبری » کمک می‌کند ضمن اینکه سرمایه‌گذاری و تولید هم دارد انجام می‌شود.
یعنی آن چیزی که حائز اهمیت است، این که باید سهم تجارت ایران در جهان کاهش پیدا نکند و حجم تجارت در عین برابری صادرات و واردات، بالا برود؟
بله دقیقا منظور همین است. من یک اعدادی بگویم شاید جالب باشد. صد شرکت برتر داریم که بالای ۱۴ میلیارد دلار صادرات دارند و این نشان می‌دهد که اگر ما بتوانیم یک تفکر بنگاهی را شروع کنیم و بر اساس آن روی یکسری مجموعه‌ها متمرکز شویم، آنها را کمک کنیم می‌توانیم یک جهش صادراتی داشته باشیم. به همین جهت ما رفتیم جلساتی با صادر‌کنندگان نمونه گذاشتیم. به موازات آن با انجمن‌های علمی کشور و معاونان علمی و پژوهشی دانشگاه‌ها نشست برگزار کردیم. این موضوعات برای اسفند سال گذشته است. در بنگاه‌ها نمونه‌ای را داشتیم که می‌گفت اگر کمک جزیی صورت گیرد می‌تواند سه سال تضمین شده بازار اروپا را به دست آورد. یک شرکت صنایع غذایی هم چنین تضمینی داد. حتی در مس هم این وعد ه‌ها مطرح شد. اگر بتوانیم امسال چند کار جدی کنیم و بر اساس آن کشور‌های هدف مان را متمرکز کنیم قطعا به سود مان خواهد بود. کاری که یک بار در بازار عراق انجام دادیم و بر اساس آن روی بازار عراق متمرکز شدیم. یکسری تسهیلاتی در نظر گرفته شد. به نظرم امسال بنگاه هایی که اهمیت صادراتی بیشتری دارند را در نظر بگیریم.
بر این اساس می‌خواهید فاصله ۱۲ میلیارد دلار تفاوتی که میان صادرات و واردات وجود دارد را به نوعی پر کنید؟
برای تامین ۱۲ میلیارد دلار تفاوت بین رقم صادرات و واردات هدف‌گذاری کردیم که بتوانیم یک عدد ۱۵ میلیارد دلاری تامین کنیم وعلت هم این است که برای افزایش ارزآوری ۱۲ میلیارد دلار نیازمند تامین مواد اولیه و یک چیزی حول و حوش ۳ میلیارد دلار شاید به واردات مواد اولیه، کالاهای واسطه‌ای مورد نیاز تولید و تجهیزاتی که برای تولید نیاز هست، اضافه شود. بنابراین هدف‌گذاری روی تامین ۱۵ میلیارد دلار هست.
الزام اینکه صادر‌کنندگان حتما ارز شان را بیاورند به کجا رسیده است؟ یعنی این تضمین وجود دارد که ارز آورده شود؟
من معتقدم که می‌آورند.
یعنی فعالیت مرکز مبادلات در این شرایط ادامه پیدا خواهد کرد؟
فعالیت مرکز مبادله برای تامین برخی از کالا‌ها باید ادامه پیدا کند. نکته‌ای که وجود دارد این است که من اعتقاد دارم حجم بالایی از ارز صادر‌کنندگان آمده و برگشته است. یعنی طرف می‌گوید من دارم شیرینی و شکلات صادر می‌کنم و ما به ازای آن کاکائو و شکر وارد می‌کنم. این فرآیند را خودش دارد انجام می‌دهد. من فکر می‌کنم حدود ۲۰ تا ۲۱ میلیارد دلار به چرحه تولید برگشت. برخی هم نمی‌توان گفت مانده است بلکه به چرخه خدمات رفت. من یکی از نکاتی که برایم حائز اهمیت است مهم بودن تراز ارزی است. چرا که تراز ارزی اثر خیلی زیادی روی تراز ریالی خواهد گذاشت. هم دولت و هم مجلس باید در کنار تراز ریالی، تراز ارزی را هم ببینند که به طور مثال چه قدر واردات خدمات داریم. به نظرم این هم یکی از موضوعات مهم است که باید دیده شود چون اثر خودش را خواهد گذاشت. من با بانک‌ها جلسه داشتم. طرح استقلال ارزی را در حضور شان ارائه کردم و به آنها گفتم یک مدل تعاملی با بنگاه‌ها شروع کنید. به طور نمونه تسهیلات ریالی به آنها بدهند و در ارز شان مشارکت کنند. ضمن اینکه چنین طرحی می‌تواند به بحث برند‌سازی که ما دنبال آن بودیم کمک خواهد کرد.