در حالي حدود 110 سال از آغاز روابط ايران و كشورهاي آمريكاي لاتين مي‌گذرد كه روابط ايران با كشورهاي اين منطقه طي ساليان گذشته روند صعودي چشمگيري داشته و اين گسترش روابط تا جايي پيش رفته كه مقامات آمريكايي بارها نسبت به آن ابراز نگراني كرده‌اند.
به گزارش خبرنگار خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، منطقه آمريكاي لاتين در ايران بيشتر با نام برخي كشورهاي انقلابي اين منطقه و رهبران مشهور اين انقلابها شناخته مي‌شود. حضور طولاني مدت استعمارگراني مانند اسپانيا و پرتغال باعث شده تا بسياري از كشورهاي اين منطقه با وجود پتانسيلهاي فراوان هنوز نتوانند به توسعه و پيشرفت لازم دست پيدا كنند.
سالها عقب‌ماندگي كشورهاي آمريكاي مركزي و جنوبي و نقشي كه ايالات متحده آمريكا در اين عقب‌ماندگي بازي كرد، باعث شده بود تا بسياري از كارشناسان، اين منطقه را حياط خلوت آمريكا نام‌گذاري كنند كه آمريكا اجازه ورود هيچ كشور خارجي را به اين منطقه نمي‌دهد. اما طي چند دهه اخير و همزمان با پيشرفتهاي اقتصادي كشورهاي آمريكاي لاتين حالا اين منطقه توانسته نقش مهمي را در معادلات بين‌المللي بازي كند و خود را از زير سايه سنگين آمريكا بيرون بياورد.
آمریکای لاتین به طور سنتی به مناطقی از قاره آمریکا گفته می‌شود که اسپانیایی و پرتغالی در آنجا صحبت می‌شود، اما در عمل اکثر نیمکره غربی به جز آمریکا و کانادا و کشورهای غیراسپانیایی زبان حوزه دریای کارائیب زیر عنوان آمریکای لاتین دسته‌بندی مي‌شوند.
از منظر سیاسی - اجتماعی، آمریکای لاتین تقریبا تمامی کشورهای جنوب ایالات متحده آمریکا شامل مکزیک، اکثر کشورهای آمریکای جنوبی و مرکزی و کشورهای حوزه کارائیب را که در آنجا اسپانیایی، پرتغالی، فرانسوی یا زبان بومی صحبت می‌شود، در بر می‌گیرد. بر اساس این معیار، آمریکای لاتین به ۲۰ کشور مستقل و چندین واحد سیاسی وابسته تقسیم می‌شود.
برزیل كه در حال حاضر يكي از بزرگترين اقنصادهاي جهان بوده و داراي نرخ رشد اقتصادي بالايي نيز است، از نظر وسعت و جمعیت بزرگترین کشور منطقه آمریکای لاتین بوده كه حدود ۴۰ درصد خاک این منطقه را پوشانده و مسکن قریب به یک سوم جمعیت آن‌را نيز تامین کرده است.
همچنين جمعيت كشورهاي آمريكاي لاتين نزديك به 600 ميليون تن بوده و ارزش مجموع توليد ناخالص آنها نيز به بيش از پنج تريليون دلار مي‌رسد. كشورهاي آمريكاي لاتين از نظر ذخاير انرژي و مواد معدني نيز جزو غني‌ترين نقاط جهان محسوب مي‌شوند. به عنوان مثال شيلي بزرگترين توليدكننده مس جهان بوده و پرو نيز از جمله بزرگترين توليدكنندگان طلا و نقره در دنيا است. بوليوي نيز ذخاير مناسبي از ليتيوم را در اختيار دارد. ونزوئلا نيز ذخاير قابل اعتنايي از طلا دارد. ديگر كشورهاي اين منطقه نيز از نظر توليد و ذخاير مواد معدني وضعيت كم و بيش مشابهي دارند.
اما در حالي به روزهاي برگزاري اجلاس كشورهاي عضو جنبش غيرمتعهدها نزديك مي‌شويم كه آمار نشان مي‌دهد حدود 20 درصد از اعضاي اين جنبش (25 كشور) را كشورهاي قاره آمريكا و منطقه آمريكاي لاتين تشكيل مي‌دهند.
آمار گمرك ايران نشان مي‌دهد كه حجم سالانه تجارت غيرنفتي ايران با كشورهاي قاره آمريكا و منطقه آمريكاي لاتين در حال حاضر عدد چندان قابل ملاحظه‌اي نبوده و مي‌توان با برنامه‌ريزي صحيح اين رقم را به چند برابر افزايش داد. براين اساس در سال گذشته حجم تجارت غيرنفتي ايران با كشورهاي قاره آمريكا و منطقه آمريكاي لاتين به بيش از 945 ميليون دلار رسيد.
بر اساس آمار اعلامي گمرك، ايران سال قبل 172.8 ميليون دلار كالا به قاره آمريكا و منطقه آمريكاي لاتين صادر كرد، در حالي كه واردات ايران از اين قاره به حدود 772.9 ميليون دلار رسيد.
در بين كشورهاي اين منطقه بزرگترين بازارهاي صادراتي ايران در سال گذشته ونزوئلا، مكزيك، برزيل، آرژانتين و كوبا بودند. در حالي كه برزيل، آرژانتين، شيلي، اروگوئه، اكوادور، مكزيك و پاناما اصلي‌ترين صادركنندگان كالا به ايران را تشكيل داده‌اند، برزيل با 617 ميليون دلار صادرات سهمي 65 درصدي از كل صادرات منطقه آمريكاي لاتين را به ايران در سال گذشته به خود اختصاص داد. در حالي كه ونزوئلا با 85 ميليون دلار سهمي نزديك به 50 درصد از كل صادرات ايران به آمريكاي لاتين را در اختيار داشت.
ايران در سال گذشته در مجموع به 13 كشور قاره آمريكا و منطقه آمريكاي لاتين صادرات داشت، در حالي كه از 18 كشور اين قاره و منطقه نيز كالا وارد كرد.
براساس آمار گمرك، كل حجم تجارت غيرنفتي ايران در سال گذشته حدود 105 ميليارد دلار بود. به اين ترتيب سهم تجارت ايران با كشورهاي قاره آمريكا و منطقه آمريكاي لاتين از كل تجارتش در سال گذشته حدود 0.9 درصد بود كه رقم بسيار ناچيزي محسوب مي‌شود كه مي‌توان آن‌را با يك برنامه‌ريزي درازمدت افزايش داد.
ايران طي چند سال گذشته تلاش كرده در حوزه‌هايي مانند خودروسازي، تراكتورسازي، دوچرخه‌سازي، معدن و صنايع معدني، صنعت ساختمان و نيروگاه‌سازي وارد بازار كشورهاي آمريكاي لاتين شود كه از نتايج اين تلاشها مي‌توان به راه‌اندازي خطوط توليد تراكتور و خودرو ايران در چند كشور اين منطقه اشاره كرد. ايران همچنين براي همكاري در حوزه‌هاي معدني و صنايع معدني با برخي كشورهاي آمريكاي لاتين مانند ونزوئلا و بوليوي نيز تلاشهايي داشته است.
ايران در بين كشورهاي آمريكاي لاتين بيشترين حجم روابط سياسي را با كشورهاي ونزوئلا، كوبا، اكوادور، برزيل و نيكاراگوئه داشته و رهبران طرفين طي چند سال گذشته بارها به كشورهاي همديگر سفر كرده‌اند.
اما در حالي به روزهاي برگزاري شانزدهمين اجلاس كشورهاي عضو جنبش غيرمتعهدها در تهران نزديك مي‌شويم كه با توجه به ظرفيت بالاي اين جنبش، ايران مي‌تواند از فرصت بدست آمده براي گسترش و تحكيم روابط اقتصادي و تجاري خود با اعضاي اين جنبش به ويژه كشورهاي آمريكاي لاتين استفاده كند.
با توجه به بازار گسترده‌اي كه در منطقه آمريكاي لاتين وجود داشته و اقتصادهاي رو به رشد اين منطقه ايران مي‌تواند در حوزه‌هاي مزيت‌دار خود وارد اين بازار گسترده شده و ضمن تقويت روابط اقتصادي و تجاري خود با اين كشورها حجم صادراتش را نيز افزايش دهد. در بين كشورهاي منطقه آمريكاي لاتين تاكنون كشورهاي كوبا دو بار و كلمبيا يك بار ميزبان اجلاس غيرمتعهدها بوده‌اند.
گزارش از خبرنگار ايسنا محمدجواد به‌آبادي