دیروز فاز دوم مرکز مبادلات ارزی در ششمین روز کاری و با قیمت دو هزار و ۴۴۶ تومان کلید خورد و به این ترتیب همه عملیات مربوط به عرضه و تقاضای ارز به سیستم بانکی سراسر کشور توسعه یافت.

به این ترتیب و با استناد به گزارش بانک مرکزی، با اجرای فاز دوم طرح مبادلات ارزی، واردکنندگان کالا با اولویت‌های سه تا پنج می‌توانند پس از ثبت سفارش در وزارت صنعت، معدن و تجارت، برای انجام فرآیند تخصیص ارز راسا به شعب ارزی بانک‌های عامل خود در سراسر کشور مراجعه کنند و همه اطلاعات از آن پس به مرکز مبادلات ارزی منعکس می‌شود. باتوجه به این تصمیم، متقاضیان در تهران و شهرستان‌ها نیازی به مراجعه حضوری به مرکز مبادلات ارزی نخواهند داشت؛ به جز این، برای هر بانک عامل در مرکز مبادلات ارزی واقع در ساختمان وزارت صنعت، معدن و تجارت یک میز به‌منظور برقراری ارتباط با بانک مربوطه و بانک مرکزی درنظر گرفته شده است تا از این طریق، تعامل بین بانک مرکزی و بانک‌ها تسهیل و تسریع شود. این در حالی است که میزان مبادلات ارزی در این مرکز هر روز رکورد جدیدی می‌شکند و این رقم از چهار میلیون دلار در اولین روز کاری به ۳۶ میلیون دلار در روز شنبه رسید.

یکسان‌سازی نرخ ارز
سخنگوی مرکز مبادلات ارزی هدف از راه‌اندازی این مرکز را یکسان‌سازی نرخ ارز اعلام کرد و گفت: هدف اصلی در خصوص راه‌اندازی این بازار، جلوگیری از نوسانات شدید نرخ ارز در بازار و دستیابی به یک نرخ تعادلی است. صمد کریمی در‌خصوص روند تامین ارز این مرکز گفت: بانک مرکزی - با توجه به توافقاتی که با بانک‌های عامل و صادر‌کنندگان شده است، ارز را در اختیار بانک عامل قرار می‌دهد و بانک عامل ارز را به فروشنده خارجی از طریق بانک کارگزار خارجی و بر مبنای روش‌های پرداخت بین‌المللی شامل ال‌سی، برات و حواله انتقال می‌دهد. به گفته وی، وقتی این انتقال صورت گرفت، در نهایت وجه ریالی به حساب نهایی بانک مرکزی واریز شده، صادرکننده هم که ارز خود را در این بازار عرضه کرده، وجه ریالی خود را دریافت می‌کند.

ارز با چه فرمولی قیمت می‌خورد؟
مشاور ارشد بخش بین‌الملل ارزی در این خصوص ادامه داد: در این طرح شبکه صرافی‌های مجاز و کانون صرافان نقش اصلی در استخراج نرخ ارز آزاد و استخراج میانگین وزنی قیمت روزانه را دارند. بانک مرکزی هم با توجه به تعاملی که با شبکه صرافی‌های مجاز و کانون صرافان دارد، نسبت به اخذ قیمت نرخ ارز به نرخ بازار آزاد اقدام می‌کند. به گفته وی، در بانک مرکزی سیستم قیمت‌گذاری نرخ ارز وجود دارد که وقتی روزانه قیمت‌های میانگین موزون اخذ شد، دو درصد زیر نرخ بازار بدون کارمزد، برای روز بعد و قبل از شروع روز کاری به بانک‌های عامل اعلام می‌شود؛ ضمن این‌که تصمیم بر این شده که به صورت عمومی هم این نرخ اعلام و در سایت بانک مرکزی درج شود. کریمی در‌خصوص پیامدهای راه‌اندازی این مرکز تاکید کرد: ارز حاصل از صادرکنندگان که در این بازار عرضه می‌شود، مطابق با توافقاتی که با سازمان توسعه تجارت و وزارت صنعت، معدن و تجارت انجام گرفته، برای کالاهای گروه ۳‌، ۴ و ۵ خواهد بود. هم‌اکنون ساختار تولید ما در کشور به‌گونه‌ای است که اولویت نخست بخش تولید، ادامه روند تولید و حفظ اشتغال است. به گفته او، برای ادامه روند تولید، حفظ ظرفیت تولید و اشتغال، در کشور باید یک جریان باثبات از واردات کالا، به‌ویژه کالاهایی که مواد اولیه، واسطه‌ای یا سرمایه‌ای هستند، در بخش تولید ایجاد کنیم. این بازار واردکنندگان کالاهای گروه ۳، ۴ و ۵ را که عمدتا در بخش تولید و بخش‌های کشاورزی، صنعت و معدن و نفت و گاز هستند، هدف قرار داده است. کریمی افزود: این طرح با تامین منابع ریالی صادرکنندگان کشور که اغلب خود تولیدکننده هستند، کمک شایانی به حل مشکلات نقدینگی آنها خواهد کرد. به گفته وی، صندوق توسعه ملی هم در این طرح مشارکت دارد، به طوری که منابع ریالی حاصل از عرضه صندوق توسعه ملی، به بخش‌ها و طرح‌های اولویت‌دار از طریق بانک عامل اختصاص می‌یابد. او گفت: در مرکز ما شاهد دو هدف هستیم، هدف اول عرضه ارز از صندوق توسعه ملی که به ثبات در بازار ارز کمک کرده و از سوی دیگر عرضه معادل ریالی ارز جهت تامین منابع ریالی پروژه‌های اولویت‌دار در کشور از طریق بانک‌های عاملی که صندوق توسعه ملی با آنها توافقات لازم را انجام داده است. این منابع ریالی در اختیار پروژه‌های اولویت‌دار در کشور قرار خواهد گرفت. کریمی تاکید کرد: در نهایت هدف اصلی در خصوص راه‌اندازی این بازار، جلوگیری از نوسانات شدید نرخ ارز در بازار و دستیابی به یک نرخ تعادلی است. وی یادآور شد: مدیریت نوسانات نرخ ارز یعنی، نوسانات باید در یک دامنه مشخص و با درجه اعتماد بالا حفظ شود؛ به عبارت دیگر بانک مرکزی بتواند با توجه به سیاست‌های پولی و نظام شناور مدیریت‌شده، نرخ ارز را در یک دامنه مشخص با نوسانات محدود و درجه اعتماد بالا کنترل و مدیریت کند.
به گفته کریمی، در فاز نخست، شرکت‌های مشمول ماده ۲۷ قانون بودجه، که همان شرکت نفت است ۱۴/۵ درصد از سهم از فروش نفت را در این بازار عرضه می‌کند. همزمان صندوق توسعه ملی نیز مطابق با مقررات در این بازار ورود پیدا خواهد کرد. اما در فازهای آتی سایر صادرکنندگان غیر‌نفتی نیز ورود خواهند کرد.
او تاکید کرد: در فازهای تکمیلی طرح، گروه‌های دیگر کالایی نیز وارد می‌شوند، البته این امر مستلزم این است که گروه‌های کالایی ۳، ۴ و ۵ پوشش داده شود.

قیمت‌ها در بازار ارز ساختگی است
افزایش حجم مبادلات در مرکز مبادلات ارزی در حالی صورت می‌گیرد که به نظر می‌رسد بازار آزاد کماکان در مقابل افت قیمت‌ها مقاومت می‌کند و بر طبل گرانی می‌کوبد. سخنگوی کانون صرافان هم در این خصوص معتقد است قیمت‌ها در بازار ارز ساختگی است و معامله عمق‌داری در بازار با این نرخ‌ها انجام نمی‌شود.
دبیرکل کانون صرافان تاکید کرد: صرافی‌ها عامل افزایش نرخ ارز در بازار آزاد نیستند، این رشد نتیجه حضور دست واسطه‌ها و دلالان است.
عزتی سامیان افزود: به هیچ عنوان قیمت‌های فعلی اعلام شده در سایت‌ها مربوط به فعالیت صرافی‌ها نیست، چون آخرین قیمت صرافی در مورد دلار و یورو آن هم به صورت حواله پایین‌تر از نرخ آزاد غیر‌رسمی است. وی تصریح کرد: در مورد معاملات بازار آزاد ارز، به شدت دست واسطه‌ها و دلالان درآن دخیل است.
دبیر کل کانون صرافان با بیان این‌که نرخ ارز ارائه شده از سوی بانک مرکزی در مرکز مبادلات ارزی میانگین قیمت بررسی شده است، بیان کرد: افزایش حجم مبادلات ارزی در این مرکز باعث حذف دست واسطه‌ها و کاهش قیمت ارز در بازار آزاد خواهد شد که این کار به‌طور حتم منجر به ساماندهی عرضه و تقاضای ارز در کشور می‌شود.
نصرت عزتی سامیان با بیان آن‌که بانک مرکزی با نظر مشورتی کانون صرافان نرخ ارز مبادله‌ای را تعیین می‌کند، گفت: عده‌ای در بازار ارز پس از راه‌اندازی مرکز مبادلات ارزی مقاومت کرده و قیمت‌ها را صوری  اعلام می‌کنند. وی ادامه داد: معامله چندانی با ارقام اعلامی در بازار ارز انجام نمی‌شود و در صورتی‌که خرید و فروشی نیز انجام شود، آن معامله عمق‌دار نیست و عقل بازار آن را نمی‌پذیرد. عزتی سامیان تصریح کرد: معامله ۱۰۰ یا ۲۰۰ دلار با نرخ‌های اعلامی نمی‌تواند مورد استناد قرار گیرد و بانک مرکزی برای تعیین نرخ ارز مبادلاتی با صرافی‌های بزرگ مشورت می‌کند. وی با بیان آن‌که، ارز قابل‌توجهی در مرکز مبادلات ارزی عرضه می‌شود، بیان کرد: این مرکز به متقاضی واقعی ارز ارائه می‌کند و بالاخره بازار آزاد را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

قیمت‌ها در مراکز مبادلات ارزی آرام می‌گیرد
فرشاد حیدری، مدیرعامل بانک ملی ایران هم معتقد است، مرکز مبادلات ارزی بانک مرکزی فرصتی مناسب برای عرضه و تقاضای مناسب ارز به‌منظور ایجاد ثبات در بازار آزاد ارز است. حیدری گفت: مرکز مبادلات ارزی راهکاری مناسب برای عرضه ارز توسط صادرکنندگان نفت و صنایع پتروشیمی به متقاضیان دریافت ارز است.
حیدری تصریح کرد: با وجود این‌که مرکز مبادلاتی تازه کار است، اما انتظار می‌رود که با تداوم کار این مرکز در روزهای آینده، نرخ ارز در بازار آزاد هم به تعادل برسد.
مدیرعامل بانک ملی ایران درباره پیوستن این بانک به بانک‌های فعال در مرکز مبادلات ارزی گفت: بانک ملی آمادگی کامل برای همکاری با این مرکز را برای ارائه خدمات ارزی دارد، اگر چه پایلوت عملیات ارائه خدمات ارزی با بانک‌های کشاورزی و ملت آغاز شده اما با افزایش تعداد بانک‌های عامل از امروز هم سه بانک دیگر وارد عرصه شده‌اند.او تاکید کرد: عملا ما شاهد گسترش فعالیت ارزی این مرکز هستیم و بانک ملی هم در روزهای آینده به سیستم بانک‌های فعال در مرکز مبادلات ارزی می‌پیوندد.

طرح تکمیلی مرکز مبادلات ارزی
حمید رسولی‌زاده، کارشناس و فعال بازار ارز هم در این خصوص با بیان این که طرح اتاق معاملات ارزی مناسب است، گفت: باید سایر حلقه‌های تکمیلی این طرح اجرایی شود که جزئیات کامل آن به وزیر اقتصاد ارائه  شده است. رسولی‌زاده با بیان این‌که راه‌اندازی مرکز مبادلات ارزی اقدام مناسبی برای کنترل بازار ارز است، تاکید کرد: این مرکز باید زودتر راه‌اندازی می‌شد اما باید این نکته را مطرح کرد که باید فعالیت این مرکز بسیار گسترده‌تر باشد. وی افزود: طرحی در این‌باره تدوین کرده‌ایم که جزئیات کامل آن به صورت مکتوب به وزیر اقتصاد ارائه شده و در این طرح باید جزئیات دیگری دیده و طرح تکمیل شود. این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: نقطه کلیدی موفقیت این طرح گستردگی آن و پوشش نیاز واقعی متقاضیان ارز است که قابل تحقق است؛ البته این طرح به‌عنوان نقطه شروع اقدام مناسبی است اما به نظر می‌رسد هنوز به مرحله تکامل نرسیده و اقداماتی در جهت تکامل آن باید انجام شود. وی گفت: با توجه به این‌که این طرح هنوز کاملا اجرایی نشده، مقرر شد که رسانه‌ای نشود و در صورت اجرای آن و نمایان شدن اثرات آن، می‌توان در‌خصوص این طرح صحبت کرد. رسولی‌زاده با بیان این‌که حدود یک‌سال کار کارشناسی روی این طرح صورت گرفته، گفت: طرحی که هم‌اکنون در حال اجراست، حلقه‌ای از یک مجموعه است که باید سایر حلقه‌ها در کنار آن قرار داده شود. به گفته وی، همواره دو طیف متقاضی واقعی ارز و دلال در بازار وجود دارد اما دلال زمانی می‌تواند فعالیت کند که تقاضا را در بازار پوشش دهد؛ اگر بشود در این طرح مصرف‌کننده واقعی ارز را از دلال تفکیک کرد و نیاز ارز را پاسخ داد، دلال خود به خود حذف خواهد شد. وی با تاکید بر این‌که طرح راه‌اندازی اتاق معاملات ارزی خوب است، گفت: در صورتی‌که حلقه‌های دیگر این طرح اجرایی نشود، در عمل به اهداف خود نخواهد رسید و فقط شروع خوبی داشته است. رسولی‌نژاد گفت: طرح تکمیلی که به وزیر اقتصاد ارائه شده، گستره فعالیت این مرکز و تاثیرگذاری آن را افزایش خواهد داد و موجب کنترل قیمت در بازار خواهد شد.