در اولین مناظره جامعه اقتصادی با نامزدهای ریاست‌جمهوری مطرح شد6 سوال اساسی از «حدادعادل»
اولین وعده به بخش خصوصی: تثبیت ارز تک‌نرخی و شایسته‌سالاری در دولت یازدهم
نفيسه آفرين‌زاد
شاید وقتی داشت چراغ قرمز تقاطع خیابان ایرانشهر و طالقانی را رد می‌کرد و تاکسی زردرنگ و مسافرانش را در مسیر متوقف کرد تا تاخیر در قرار را جبران کند، فکر نمی‌کرد که خبرنگاری پشت سر ماشین او در حرکت است. من و «غلامعلی حداد عادل» با هم وارد اتاق بازرگانی ایران شدیم. او به نشست بخش خصوصی آمده بود تا از مدارج کاری و تحصیلی اش بگوید و با فعالان اقتصادی گفت‌وگو کند و به آنها وعده‌های اقتصادی بدهد و من رفتم تا بنویسم دغدغه‌های بخش خصوصی در دولت آینده چیست و کسی که قرار است با هفت نفر دیگر برای کسب صندلی ریاست‌جمهوری رقابت کند، چه راهکاری برای رفع این دغدغه‌ها دارد. انصافا بد جلسه‌ای هم نشد و اگر مناظره تلویزیونی کاندیداها با هم، «مناظره» نشد، حداقل دیروز مناظره‌ای یک ساعت و نیمه بین نمایندگان بخش خصوصی و یکی از کاندیداها انجام شد تا حداقل بخش‌هایی از برنامه‌های اقتصادی یکی از نامزدهای ریاست‌جمهوری، برای مردم روشن شود.
حدادعادل با انبوهی از «خاطرات مرحوم پدر» که به قول خودش، کسب و کار بخش خصوصی داشته و انبارداری سیمان می‌کرده، به جلسه آمده بود و این را گفت تا تاکید کند «اگر خودش از بیست و اندی سالگی، یک راست به خط دولت زده و کار را از معاونت وزیری در آموزش و پرورش شروع کرده، خانواده‌اش دستی بر آتش بخش خصوصی داشته‌اند و به همین دلیل، با فضای این بخش غریبه نیست.»
او البته برای محکم کاری و برای اینکه شائبه بی‌ارتباطی دکترای فلسفه و فوق لیسانس فیزیک‌اش برای کسی پیش نیاید، مشاور اقتصادی‌اش، «الیاس نادران» را هم که گویا دکترای اقتصاد از فرانسه دارد، با خودش آورده بود تا به پشتوانه سه دوره نمایندگی او در مجلس، پشتوانه محکمی از قوانین اقتصادی داشته باشد.
«محمد نهاوندیان» که رییس جلسه بود، جلسه را پس از صبحانه‌خوری نیم ساعته، با 6 پرسش اصلی اقتصادی آغاز کرد و بعد از اینکه 25 دقیقه فرصت به حدادعادل و مشاورش برای پاسخ به این پرسش‌ها داد، «تایمرش» را روشن کرد و خطاب به فعالان اقتصادی گفت: «آیه و روایت را ما خواندیم؛ حالا شما هر کدام فقط دو دقیقه وقت دارید تا صحبت کنید؛ و الا آلارم ما هم روشن می‌شود.»
رییس اتاق ایران البته همان ابتدا، دو تذکر از جناب حدادعادل گرفت؛ البته این بار نه به عنوان «هم شاگردی مدرسه علوی»، بلکه به عنوان استاد پنجاه و چند ساله دانشگاه، رییس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، مدیرعامل بنیاد دایره‌المعارف اسلامی و متخصص فلسفه کانت: «جناب رییس «زمان سنجشان» را روشن کرده اند تا در صورت لزوم، «هشدار» بدهد.»
در ادامه، 6 سوال بخش خصوصی از نامزد ریاست‌جمهوری این بود:
1) چرا به‌رغم درآمد بی‌سابقه دولت در 8 سال اخیر، به رکود بی‌سابقه و تورم بالا رسیده‌ایم؟
2) تغییر اساسی شما در سیاست‌های اقتصادی برای برگرداندن رشد اقتصادی 8 درصدی چیست؟
3) چه تغییری می‌خواهید در فرآیند تصمیم‌سازی‌های اقتصادی بدهید؟
4) برای اصلاح مناسبات با فعالان اقتصادی چه تدبیری دارید؟
5) برای بهبود مناسبات بین‌المللی اقتصادی چه تدبیری دارید؟
6) مشکلات ناهماهنگی در اجرائیات اقتصادی را چگونه حل می‌کنید؟
پاسخ به این سوالات اما، بعد از این بود که حدادعادل از سوابق انقلابی‌اش و تشکیل حزب جمهوری، معاونت در وزارت آموزش و پرورش و مسوولیت در تدوین و توزیع کتب درسی، عضویت 18 ساله در فرهنگستان ادب و بنیاد دایره‌المعارف و عضویت در شوراهای آموزش و پرورش و شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت. کارهایی که یک دفعه، در مجلس ششم، بوی سیاست گرفته و از آن به بعد، مردم حدادعادل را به عنوان نماینده سه دوره مجلس و رییس مجلس هفتم می‌شناسند.
خودش می‌گوید همین تجربه ریاست یک قوه در کشور که دیگر کاندیداهای رقیب ندارند، برایش مزیت است و می‌خواهد به پشتوانه همین تجربه‌ها، رای مردم را برای دولت «تقوا و تدبیر» جمع کند. معتقد است مدیریت کلان بیشتر به «عقل» احتیاج دارد تا «تخصص» و همین عقل است که به پشتوانه آن می‌گوید: «اگر متخصص اقتصاد نیستم، اما می‌دانم که کار اقتصادی را باید به متخصص اقتصادی بسپارم.»
حداد اهل چند چیز نیست و این طور می‌گوید:
- اهل تصمیم‌گیری عجولانه و شخصی نیستم كه اگر در یک جمعی، مردم برای من هورا بکشند، بودجه آن استان را چند برابر کنم
- اهل تغییرات بی‌جای مدیران نیستم و در عین حال، در کنار اختیاری که به مدیران می‌دهم، مسوولیت هم می‌خواهم
- اهل جنجال نیستم چون کشور به آرامش احتیاج دارد و برای مثال، در جواب سوال اقتصادی مجری مناظره(اشاره به مناظره تلويزيوني روز جمعه)، جواب سیاسی نمی‌دهم!
- اهل اداره مملکت با «ایجاد تضاد» هم نیستم و بیچارگی‌هایی که برخی با این روش در 8 سال اخیر بر سر مملکت آوردند، ایجاد نمی‌کنم
- اهل دلم و کارها را دوستانه جلو می‌برم؛ این یعنی اینکه استانداران با نظر نمایندگان همان استان سرکار می‌آیند، نه اینکه یک دفعه، یک پسر 28 ساله، استاندار یک استان بزرگ شود و بعد از مدتی، با فضاحت کنار گذاشته شود!
- اهل خاصه خرجی نیستم؛ «نه آجیل می‌دم، نه آجیل می‌ستونم!»
- اهل صرفه‌جویی و انضباط مالی‌ام
این کاندیدای ریاست‌جمهوری اهل چند چیز هم هست:
- به بخش خصوصی معتقد است چون هیچ وقت تحت تاثیر افکار سوسیالیستی و مارکسیستی نبوده و نمونه اش هم تصویب قانون اصل 44 در زمان ریاستش در مجلس هفتم است و نمونه دیگرش هم این است که وقتی همه در دوره معاونت وزیری او، می‌خواستند فروش کتاب مدارس را مستقیما به مدارس واگذار کنند و از خیر سود 18 درصدی که به جیب کتابفروش‌ها می‌رفت، بگذرند، او نگذاشته و کتاب فروشان را از چرخه سود خارج نکرده است
- معتقد به اقتصاد بدون نفت است که انرژی فیزیکی دارد، اما انرژی اقتصادی و سیاسی را از کشور گرفته است
حدادعادل سپس در پاسخ به 6 سوال فعالان اقتصادی، مشکلات ساختاری، سیاست‌گذاری و تحریم خارجی را مشکلات اصلی اقتصادی خواند و راه‌حل کوتاه‌مدتش را «تثبیت ارز تک‌نرخی» اعلام کرد و راه حل میان مدتش را «اجرای اصل 44» خواند. او راه‌حلش برای تغییر سیاست‌های اقتصادی را هم استفاده از دانش متخصصان دانست. حدادعادل می‌گوید: «مقدمه‌های عالیخانی؛ وزیر اقتصاد هویدا» به خوبی شرح می‌دهد که ریشه این بلاهای اقتصادی که امروز بر سر کشور آمده، چیست و خوب است که همه آنها را بخوانند. او می‌خواهد یک دانشمند را مشمول هماهنگی تصمیم‌گیری همه وزرا کند تا اتفاقی که یک ماه پیش بر سر ارز مرجع کالاهای اساسی (حذف و بازگشت ارز پس از چند روز و ایجاد رانت‌های گسترده برای برخی) آمد، تکرار نشود.
اما در ادامه، فعالان اقتصادی چند نکته را به این نامزد ریاست‌جمهوری گوشزد کردند:
- غلامرضا عشیریه، رییس اتاق مازندران: بانک‌های خصوصی در بازار، 40 درصد بهره از تسهیلات می‌گیرند و زمین فوتبالی که برای بانک‌های خصوصی ایجاد شده، با دروازه خالی است و هرچه می‌خواهند به دلیل چتر حمایتی بانک مرکزی می‌کنند.
- محسن چمن‌آرا، عضو اتاق ایلام: چرا آن زمان که رییس‌جمهور فعلی، تحریم‌ها را «کاغذ پاره» خواند، شما که امروز از تحریم‌ها به عنوان یکی از مشکلات اساسی اقتصاد سخن می‌گویید، واکنش نشان ندادید؟
- سید نقوی، رییس اتاق شهرکرد: ما امروز به دلیل «جناح‌سالاری» و «ازدواج سالاری»، «شایسته‌سالاری» نداریم و انضباط مالی مسوولان آنقدر کم شده که در چند سال اخیر مرتب دادگاه‌های فساد بانکی را برگزار کرده‌اند و مردم نیز مدام در حال رمز‌گشایی از حروف الفبا بودند که آقای «ب» یا آقای «ج» کیست؟!
- محمود اسلامیان، نایب رییس اتاق‌های ایران و اصفهان: ما در هشت سال اخیر یک درآمد افسانه‌ای داشته‌ایم، اما این درآمد چه شد که به جز تورم، رکود و مصیبت و ایجاد نارضایتی گسترده در جامعه چیز دیگری به دنبال نداشت؟! این درآمد در بوروکراسی اداری ریخته شد. اکنون کشور باید تکلیف خود را با سرمایه‌گذاری و سرمایه‌گذاران مشخص کند. در حال حاضر خود کمونیست‌ها ایده‌های خود را رها کرده‌اند، ولی ما هنوز آن ایده‌ها را رها نکرده‌ایم. اگر سرمایه‌گذاری بد است، سرمایه‌گذاران را بریزیم دور و کشوری با اقتصاد كاملا دولتي درست کنیم و اگر هم خوب است، تکلیف سرمایه و سرمایه‌دار را روشن کنیم. بدترین فسادهای مالی در دوران این دولت رخ داد که بیش از همه ادعای مبارزه با فساد اقتصادی داشت. در واکنش به این نکته‌ها، حدادعادل باز هم فهرست آن چیزهایی که «اهلش است» و «اهلش نیست» را تکرار و تاکید کرد: کار را باید به دست افراد سالم سپرد، نه امثال کسانی که در این دولت سرمایه‌ها را به دست گرفته‌اند». همین یک اصل را اگر رعایت کنیم، نه دچار بی‌انضباطی مالی می‌شویم، نه گرفتار مافیای واردات و ارز، نه اینکه بانک‌ها به جای اینکه بنگاه پولی باشند، بنگاه اقتصادی و نزول دهی شوند و سود 18 درصدی مردم را به سود 100 درصدی در ساختمان سازی تبدیل کنند.
مديريت شناسي احمدي‌نژادي
الیاس نادران هم با دفاع از تثبیت قیمت 9 قلم کالای اساسی در مجلس هفتم و دفاع از عملکرد آن مجلس در تصویب قوانین ارزی، گفت: «ما کارمان را درست انجام دادیم، اما اینکه در 8 سال اخیر چه شد و چرا همه چیز به هم ریخت، باید یک کلاس سه واحدی برای «مدیریت شناسی احمدی‌نژادی» بگذاریم و ببینیم چه شد!»
این نشست با این وعده غلامعلی حدادعادل به پایان رسید: «اگر رییس‌جمهور شوم، قول می‌دهم از تجربه، سرمایه و مدیریت بخش خصوصی بهره ببرم؛ ادعای عصمت و معجزه نمی‌کنم و قول‌های 6 ماهه و دو ساله هم نمی‌دهم؛ فقط می‌خواهم کار درست انجام دهم.» در پایان جلسه، نتیجه برگزاری چنین جلساتی را از برخی فعالان اقتصادی مثل محمود اسلامیان جویا شدم که این طور گفت: همین که این کاندیداها اینجا می‌آیند و از مباحثی چون عدم اجرای قوانین می‌گویند، جای شکر دارد و ما فکر می‌کنیم که از این 8 کاندیدا، هر کدام «جز یکی‌شان»، بیاید، تحولی رخ می‌دهد، اما اگر آن یکی بیاید، همین 8 سال، در شکلی «شیک‌تر» تکرار می‌شود.
خواستیم مردم مقایسه کنند
محمد نهاوندیان در حاشیه این نشست به خبرنگار «دنیای اقتصاد» گفت: از آنجا که همه دوست داریم انتخاب رییس‌جمهور، انتخابی آگاهانه و با حداکثر اشراف بر توانمندی‌های نامزدها باشد، نخستین نشست از سلسله نشست‌های جامعه اقتصادی کشور با نامزدهای ریاست‌جمهوری بر اساس ترتیب حروف الفبا برگزار شد تا وظیفه اتاق ایران به عنوان مشاور اقتصادی نظام به درستی انجام شود. رییس اتاق ایران می‌گوید: فعالان اقتصادی خود را یاور دولت آینده می‌دانند؛ بنابراین، اتاق در این دوره فعال‌تر از دوره‌های گذشته عمل کرد و با نظرخواهی از 34 اتاق، 18 کمیسیون تخصصی و بیش از 150 تشکل ملی، انتظارات بخش خصوصی در بیانیه‌ای با 22 بند به تصویب هیات نمایندگان اتاق ایران رسید و نقشه راه اقتصاد ایران نیز در دو بخش «ارزیابی برنامه» و «تحلیل روند» تقدیم نامزدهای ریاست‌جمهوری شد. نهاوندیان ادامه داد: نامزدها نیز باید بدانند بر اساس سیاست‌های کلی برنامه پنجم و سیاست‌های کلی حمایت از تولید ملی، راه شکوفایی اقتصاد کشور از مسیر تعامل دولت با فعالان اقتصادی می‌گوید. نهاوندیان مهم‌ترین نتیجه برگزاری چنین نشست‌هایی را این نکته گفت که «نحوه برخورد نامزدهای مختلف با دغدغه‌های اقتصادی کشور مورد مقایسه قرار می‌گیرد و مردم می‌توانند در انتخاب، بهتر تصمیم بگیرند.»