رقابت‌پذیری و حرکت بر‌اساس شاخص‌های آن از مولفه‌های اصلی یک تولید موفق به‌شمار می‌رود. طبیعی است که در جریان حرکت به سمت افزایش رقابت‌پذیری تعدادی از بنگاه‌ها از گردونه رقابت حذف شوند، اما این امر در چند وقت اخیر مورد انتقاد کارشناسان قرار گرفته است.

  این در حالی است که فعالان صنعتی و کارشناسان در گفت‌وگو با خبرنگار گسترش صنعت با تایید این موضوع بر لزوم حرکت تولیدکنندگان براساس شاخص‌های رقابت‌پذیری تاکید می‌کنند. آن‌ها معتقدند دوره تولد تا مرگ یک کالا بر اساس فضای کسب‌وکار رقابتی تعیین می‌شود.

 نایب رئیس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران در این‌باره گفت: در شرایط کنونی واحدها باید با ایجاد هم‌گرایی در واحدهای تولیدی و تشکل‌ها نسبت به ارتقای رقابت‌پذیری اقدام کنند و طبیعی است در چنین شرایطی، تولیدکنندگان برخی از کالاها از گردونه فعالیت حذف و برخی دیگر وارد مجموعه فعالیت می‌شوند.
محسن جلال‌پور افزود: در سال‌های گذشته برای ایجاد واحدهای بزرگ صنعتی برنامه‌ریزی مدونی وجود نداشت که این امر باعث شد بنگاه‌های کوچک بدون قدرت رقابت‌پذیری شکل گیرند، بنابراین لازم است تدابیری در این خصوص اندیشیده شود.
وی با بیان این‌که بدون افزایش کیفیت کالاها، فضای رقابتی ایجاد نخواهد شد، تصریح کرد: وجود برخی رانت‌ها صدمه به فضای رقابتی را به دنبال دارد این در حالی است که افزایش کیفیت رابطه مستقیمی با ایجاد فضای رقابتی دارد و اگر این فضا ایجاد نشود کیفیتی هم بالا نمی‌رود.
به گفته وی، در شرایطی که واحدها برای افزایش فضای رقابتی خود گام برمی‌دارند، طبیعی است واحدهایی که توان حرکت در این مسیر را ندارند، از گردونه رقابت حذف می‌شوند؛ بنابراین تولد و مرگ یک کالا بر اساس فضای کسب‌و‌کار و فضای رقابتی تعیین می‌شود.

 از بین رفتن منابع با تداوم واحدهای بدون مزیت
عبدالرضا امیرتاش، کارشناس اقتصادی نیز با بیان این که اقتصاد ایران به‌طور کامل رقابتی نیست، گفت: از نظر اصول اقتصادی، فضای رقابتی و اقتصاد آزاد به عنوان یک اصل به‌شمار می‌رود و طبیعی است در این شرایط برخی از واحدها که قدرت ماندگاری ندارند یا از گردونه رقابت حذف می‌شوند یا در برخی دیگر از واحدها ادغام می‌شوند.
وی ادامه داد: تداوم فعالیت واحدهایی که قدرت رقابت در این اقتصاد را ندارند، به ضرر اقتصاد کشور است، چرا که به‌دلیل داشتن هزینه بالای تولید، توانایی تطبیق خود با دیگر واحدها را ندارند و فقط از منابع موجود استفاده می‌کنند، در حالی که هیچ سودی برای اقتصاد کشور ندارند.
این کارشناس اقتصادی با بیان این که در یک رقابت آزاد این واحدها از گردونه رقابت حذف خواهند شد، تصریح کرد: تولد و مرگ این واحدها به عرصه رقابت آنها برمی‌‌گردد، بنابراین اگر توان ماندن در این فضا را ندارند، باید نسبت به تغییر فعالیت خود با افزایش توان خود اقدام کنند.
امیرتاش تصریح کرد: در یک فضای کسب‌و‌کار چند عامل دخالت دارند که تقاضا در راس این درخواست‌ها قرار دارد پس از آن، وجود فضای رقابتی آزاد و سالم است. در این شرایط اگر تولیدکننده‌ای نسبت به افزایش کیفیت و کاهش قیمت تمام‌شده خود اقدام کند وارد این فضا شده است بنابراین لازم است که این فضا برای ورود همه فعالان صنعتی باز باشد.

 تولد تا افول در گرو فضای رقابتی
دبیر‌کل کنفدراسیون صنعت نیز با بیان این‌که توسعه محصولات در بازارهای داخلی و خارجی منوط به‌وجود رقابت فشرده است، گفت: اما وجود دولت در بحث رقابت‌پذیری نیز می‌تواند در یک محصول اثرگذار باشد و آن رقابت را کاهش یا افزایش دهد یا با ثابت نگاه داشتن قیمت‌ها باعث ایجاد اختلال در بازار شود. حسین ساسانی افزود: در یک اقتصاد آزاد و سالم اگر محصولی که وارد بازار می‌شود بتواند خود را با استانداردهای مورد نیاز تطبیق و قیمت خود را کاهش دهد، می‌تواند در گردونه فضای رقابتی به کار خود ادامه دهد.
وی ادامه داد: اگر تولیدی مطابق خواسته مشتری و بازار باشد با ورود فناوری‌های جدید خود را تطبیق دهد، حضور خود را در بازار ثابت می‌کند در غیر این صورت منسوخ خواهد شد.
وی با اشاره به عمر چهار مرحله‌ای یک کالا پس از ورود به بازار تصریح کرد: زمانی که محصولی وارد بازار می‌شود (‌تولد) تا زمان تولید انبوه، ماندگاری در بازار و در نهایت افول و حذف کالا چهار مرحله را می‌گذراند که در همه این مراحل باید مطابق با نیاز مصرف‌کننده حرکت کند در غیر این صورت از گردونه رقابت حذف خواهد شد. ساسانی عدم مزیت رقابتی در یک کالا را در یک زمان خاص مورد توجه قرار داد و گفت: اگر در زمان خاصی یک کالا مزیت رقابتی خود را از دست بدهد به این معناست که متناسب با تکنولوژی روز حرکت نکرده است و یا این که شرکت دیگری همان محصول را با قیمت پایین‌تری ارائه می‌دهد که در این صورت قدرت ماندگاری در بازار را نخواهد داشت و طبیعی است که در این شرایط از گردونه حذف شود.
دبیر کل کنفدراسیون صنعت تاکید کرد که تولیدکننده باید یاد بگیرد که هر روز با توجه به خواسته‌های مشتری کالایی را ارائه دهد که درآمدزایی، مزیت رقابتی و سودآوری داشته باشد، در غیر این صورت یا باید تعطیل شود یا ادغام.

دوره کوتاه تولد تا مرگ با نبود رقابت‌پذیری
رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت جوانان نیز با بیان این که وقتی کالایی در حوزه کسب و کار تولید می‌شود، به‌طور قطع بر‌اساس نیاز بازار ایجاد شده است، گفت: بر این اساس اگر کالایی براساس نیاز بازار حرکت نکند، زمان تولد تا مرگ آن بسیار کوتاه خواهد بود.
سید‌علی صدری بر این باور است کالایی در بازار زنده می‌ماند که ضمن حرکت بر اساس نیاز روز، شاخص‌هایی از جمله نظر مصرف‌کننده، قیمت تمام‌شده پایین و افزایش کیفیت را در تولیدات خود لحاظ کند.
وی با اشاره به کشورهای موفق در این زمینه تصریح کرد: در همه کشورهای توسعه‌یافته و کشورهایی که اقتصاد رو به رشدی دارند، قیمت تمام‌شده کالا حضور خود را در بازار تثبیت و حاشیه سود آن را تعیین می‌کند در این میان، پایداری تولید کالا زمانی است که بازار، کالا را جذب کند. صدری ادامه داد: لازم است دولت با کمرنگ کردن حضور خود در بحث قیمت‌گذاری زمینه لازم برای رقابتی شدن فراهم کند.

 گسترش فضای رقابتی
رئیس موسسه مطالعات و پژوهش‌های وزارت صنعت، معدن و تجارت گفت: مهم‌ترین پیش نیاز برای کاهش قیمت تمام‌شده تولیدات داخلی، گسترش فضای رقابتی در بنگاه‌های تجاری کشور است.
مهدی فتح‌الله با اشاره به این که فضای رقابتی بنگاه‌های تجاری شایسته جایگاه اقتصاد کشورمان نیست، افزود: پرهزینه بودن فرآیند ورود و خروج بنگاه‌ها به بازار، نبود شفافیت اطلاعات، اجرا نشدن قانون حمایت از حقوق مصرف‌کننده، نقش انحصاری بنگاه‌های دولتی، فرصت‌های نابرابر در فعالیت‌های اقتصادی از جمله موانع پیش روی گسترش فضای رقابتی میان بنگاه‌های کشورمان است.
وی افزود: از سوی دیگر سیاست‌های تشویقی هدفمند در بخش صادرات، اعطای تسهیلات بانکی با نرخ‌های رقابتی بین‌المللی و با پوشش صندوق حمایت از صادرات، توسعه تجارت الکترونیک و تقویت بخش‌های اقتصادی سفارتخانه‌ها در خارج از کشور می‌تواند بیش از پیش در رونق صادرات غیرنفتی کشورمان موثر باشد.

 حمایت از تولید داخل
عضو هیات رئیسه اتاق بازرگانی تهران نیز با بیان این که رشد رقابت‌پذیری لازمه حمایت از تولید داخلی است، گفت: اقتصاد قوانین خاص خود را دارد و در این میان رقابت‌پذیر کردن فضای اقتصاد‌، یکی از شروط اصلی برای تحقق توسعه اقتصادی و رونق تولید ملی است.
محمد‌حسین برخوردار با اشاره به ضرورت توجه مدیران تولید به میزان رشد رقابت‌پذیری تولیدات داخلی، افزود: هر‌چه شاخص‌های رقابتی بودن یک اقتصاد بالاتر باشد آن اقتصاد توانا‌تر، پویا‌تر و توسعه‌یافته‌تر شناخته می‌شود.
عضو هیات‌رئیسه اتاق بازرگانی تهران با تاکید بر این موضوع که رقابت‌پذیری یک تنگنا نیست‌، بلکه یک ضرورت ملی است، ادامه داد: در سالی که به نام تولید ملی نام‌گذاری شده است، باید با تسریع فرآیندهای تکمیل چرخه ایده تا محصول و تقویت زنجیره ایجاد ارزش افزوده در محصولات مختلف، بسترهای لازم برای ارتقای محصولات داخلی را فراهم‌سازیم که در این راستا علاوه بر ضرورت استفاده از دانش بومی و ارتقای تکنولوژیک، نگرش مدیران تولید به ضرورت رقابت‌پذیری محصولات، مهم‌ترین رکن تحقق رونق تولید ملی به‌شمار می‌رود.
عضو هیات رئیسه اتاق تهران گفت: رقابت‌پذیری ملی، توانایی کشور در تولید محصولاتی است که بتوانند ضمن پاسخگویی به نیاز‌های داخلی در رقابت بین‌المللی نیز عرض‌اندام کند. یک واحد اقتصادی زمانی دارای مزیت رقابتی است که بتواند به دلایل خاصی که ناشی از ویژگی‌های آن واحد است به‌طور مداوم تولیدات خود را نسبت به رقبای خود با هزینه پایین‌تر و کیفیت بالاتر عرضه کند در غیر این صورت قدرت ماندگاری در این فضا را نخواهد داشت و از گردونه فعالیت حذف می‌شود.