کرمانشاه- «ماشته» به عنوان پوشش اعجاب انگیز زنان کُردی که در طاق بستان نیز نمونه های آن حک شده است، امروزه در سایه فرهنگ بی‌هویت غرب رنگ باخته و می رود که در لیست فراموش شدگان ملی قرار گیرد.

خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها: پوشش زنان و مردان کُرد در طول تاریخ نشان از هویت، اصالت، سادگی، صفای وجود و تلالویی از انوار رنگارنگ طبیعت آفریدگار هستی بوده که بر قامت رعنای کُردنشینان جلوه می‌کند.

چهارفصل طبیعت اعجازگونه کرمانشاه الهام بخش پوشش زنان و مردان کُرد است و طرح و نگارهای دلربای این پوشش فاخر و اصیل نشان از اصالت زنان و مردان کُرد دارد.

متاسفانه فرهنگ اصیل و پوشش بی‌مانند زنان و مردان کُرد چندسالی است که رنگ باخته و جز در نقاط عشایری و روستایی دیگر کسی پایبند به سُنت‌ها و فرهنگ‌های بومی نیست و سایه شلوارهای جین و لباس‌های تنگ و چسبان بدون هیچ نشانی از زیبایی و طراوت بر پوشش اصیل مردمان این دیار افتاده است.

ریشه‌های تمدن سرزمین کرمانشاه دستخوش ناملایمات و فرهنگ‌های وارداتی شده است

روزگاری زنان کُرد اعجازی از رنگ‌ها و نگین‌ها و پولک‌ها را بر لباس خود خلق می‌کردند و به فرهنگ اصیل و بومی خود می‌بالیدند اما امروز ریشه‌های تمدن این سرزمین تاریخی دستخوش ناملایمات و فرهنگ‌های وارداتی غرب و بیگانان شده است.

پیشینه لباس‌های کُردی ریشه در ایران باستان و دوره مادها دارد بطوریکه تصاویر فراوانی از زنان و مردان مناطق مختلف ایران با پوشش سنتی اهالی کردنشین بر کتیبه‌هابه یادگار مانده از قرن‌های گذشته حک شده است
پیشینه لباس‌های کُردی ریشه در ایران باستان و دوره مادها دارد بطوریکه تصاویر فراوانی از زنان و مردان مناطق مختلف ایران با پوشش سنتی اهالی کردنشین و اهالی کرمانشاه بر کتیبه‌ها و سنگ نوشته ‌های به یادگار مانده از قرن‌های گذشته حک شده است.

اما آنچه جلوه و اصالت پوشش زنان و مردان کُرد را دوچندان می‌کند این است که این لباس‌ها در عین تنوع الوان و نقش و نگار، حجابی کامل را بر قامت افراد می‌نشاند.

زنان کُرد علاقه زیادی به لباس‌های رنگارنگ دارند و کمتر از پوشش تیره استفاده می‌کنند و به جرات می‌توان گفت لباس زنان کُرد تبلوری از دامان طبیعت بهاری است.

در برخی از منابع تاریخی پیشینه شلوار کردی یا شلوار جافی را به دوران اشکانی نسبت داده‌اند همچنین قدمت کلاه نَمدی به پیش از دوران قاجار می‌رسد گیوه نیز برگی دیگر از فرهنگ اصیل پوشش کُردنشینان است. لباس زنان کُرد در زبان مردم این دیار «کراس»، «شِو» یا «شُوی» نیز نامیده می‌شود.

پیشینه «سربند» زنان کُرد به پیش از دوران هخامنشیان بازمی‌گردد

البته جای بس خوشحالی دارد که در این دوران مدرن هنوز مردان کُرد در مناطقی همچون جوانرود و پاوه و اورامانات ترجیح می‌دهند با پوشش کُردی به محل کار یا... بروند.

پیشینه «سربند» زنان کُرد به پیش از دوران هخامنشیان بازمی‌گردد و معروف‌ترین سربندهای این استان در میان کلهرنشینان و گوران و سنجابی یافت می‌شود.

«سربند» شکوه و عظمت خاصی برای دختران و زنان کُرد به ارمغان می‌آورد، زنان کُرد سربند خود را به مهره‌های آبی و سکه و زیورآلات زینت می‌دادند.

«کُلنجه» یا «جلیقه» دیگر پوشش زیبا و مورد علاقه زنان کُرد دیار کرمانشاه است که در طرح‌ها و رنگ‌ها و تزئینات زیاد غرق شده است این نوع پوشش در مناطق گوناگون به اسم‌های مختلفی شناخته می‌شود و در اورامانات آن را «سوخمه» می‌نامند. «قبا» نیز پوششی اصیل و نماد حجاب کامل زنان کُرد است.

معصومه محمدزاده، استاد دانشگاه در استان کرمانشاه در گفتگو با خبرنگار مهر، پوشش محلی مردم کرمانشاه را از پوشش‌های منحصر به فرد با تنوع و رنگ‌هایی برگرفته از طبیعت چهار فصل دانست و اظهار داشت: حجاب کامل خصیصه بارز لباس محلی مردم این دیار است.

لباس محلی هویت و جاذبه فرهنگی هر منطقه است

محمدزاده پوشش را از ارزش‌های اصلی هر فرهنگ دانست و گفت: فرهنگ آینه هر ملت است و لذا لباس با فرهنگ ارتباطی بسیار قوی دارد.

حجاب، زیبایی، گشادی و بلندی از ویژگی‌های لباس کردی است و همچنین رنگ‌های شاد مناسب با طبیعت چهار فصل استان نوعی نشاط را در میان مردمان سختکوش کوهستان بوجود می آورد
وی لباس محلی را هویت و جاذبه فرهنگی هر منطقه دانست و افزود: حجاب، زیبایی، گشادی و بلندی از ویژگی‌های لباس کردی است همچنین رنگ‌های شاد مناسب با طبیعت چهار فصل استان نوعی نشاط و شادابی را در میان مردمان سختکوش کوهستان ما بوجود آورده است.

محمدزاده با بیان اینکه پوشش زنان و مردان کُرد با وجود تغییرات متعدد از قرون گذشته از رونق برخوردار است، افزود: در اورامانات، ثلاث باباجانی، جوانرود و برخی مناطق روستایی پوشش سنتی محفوظ مانده است.

محمدزاده گفت: پیراهن زنان کُرد بلند و گشاد است و معمولا از پارچه‌های گل‌دار تهیه می‌شود و جنس آن نیز مخمل الوان و... است و بُرشی بسیار ساده دارد و بلندای آن تا مچ پا است همچنین یقه‌ای گرد دارد و آستین آن ساده و راسته است و در بعضی نقاط به آن مچ اضافه می کنند و دکمه‌ای برای بسته شدن آن می‌گذارند.

پوشش «ماشته» در نگاره‌های تاق بستان وجود دارد

وی گفت: آستین پیراهن اغلب زنان کُرد در منطقه اورامانات و جوانرود و ثلاث گشاد و بلند و زبانه‌ای‌ مثلث‌ شکل‌ در انتهای‌ آستین‌ است‌ که به آن سورانی گفته می‌شود و کاربردهای متنوعی دارد زنان در هنگام کار، دو سورانی را به هم گره زده و پشت سر می‎اندازند تا آستین جمع شود گاهی نیز آن را تا مچ دست تا روی ساق می‎پیچند تا هنگام کار کردن راحت باشند و در طول فصل زمستان آن را روی آستین «کوا» می‎پیچند تا از نفوذ سرما به داخل آستین جلوگیری کند و هنگام وضو، آستین‎ها را به ‌راحتی تا بالای آرنج بالا می‎زنند و با بستن سورانی روی آرنج، مانع پایین آمدن آستین می‎شوند.

محمدزاده «سلته» و «ماشته» را از دیگر انواع پوشش زنان کُرد نام برد و گفت: «ماشته» پارچه ابریشمی مشکی‌ در ‌اندازه ۲ در ۱ متر است که دولا شده و از درازا بر پشت و گردن انداخته می‌شود و دو گوشه ‎بالایی آن را جلو آورده و روی سینه گره می‌زنند و به عنوان چادر از آن استفاده می‌کنند.

وی گفت: زنان مسن در برخی مناطق از «ماشته» استفاده می‌کنند و در اورامانات از پارچه‌های ابریشمی با راه‌راه سبز در ابعاد کوچک‌تر برای «ماشته» استفاده می‌شود که این نوع پوشش در نگاره‌های تاق بستان وجود دارد.

ساخت عروسک با پوشش اصیل از راهکارها ترویج استفاده از پوشش اصیل کرمانشاه است

محمدزاده در ادامه افزود: از طرف امور مجامع برای عروسک‌های بومی محلی هر استان به نمایندگی از استان و از طرف انجمن صنفی کارگری راهنمایان و فعالان گردشگری، عروسکی را با پوشش ایل سنجابی طراحی و تهیه نمودم و به نظر می‌رسد ساخت عروسک با پوشش اصیل یکی از راهکارها برای ترویج استفاده از پوشش اصیل استان است.

وی بیان کرد: در مناطق جنوب لباس‌هایی بلند پوشیده می‌شود که با لباس مناطق کوهستانی بسیارتفاوت دارد زیرا در گذشته در مناطق کوهستانی امکان مارگزیدگی وجود داشته و لذا دور پا را با وسیله‌ای شبیه پشم می‌بستند اما ساکنان کنار دریا پوشش دیگری داشتند.

محمدزاده در ادامه گفت: در مناطق سردسیر افراد و چوپان‌ها از نَمدی استفاده می‌کردند که کارکردهای زیادی داشته همچون استفاده به هنگام بارندگی و در فصل گرما چوبی تیرکش می‌زدند و بعنوان سایه بان استفاده می‌شد.

وی اظهار کرد: باید چنان پیشینه لباس کردی را به جوانان یاد دهیم و بشناسانیم که از پوشیدن این لباس‌ها احساس خوبی داشته باشند نه اینکه لباس‌های بی‌هویت که بعضا حاوی نوشته‌هایی ناهنجار است را بپوشند و لذا جوانان ما باید لباس خود را بشناسند.

شهلا جواهری، کارشناس ارشد مردم شناسی در استان کرمانشاه در خصوص پوشش محلی زنان کُرد این دیار به خبرنگار مهر، گفت: سربند، زیرپوش، نیم‌ تنه، قبا، پیراهن، جلیقه، پوشش شنلی به نام «ماشته» یا «چارکه»، شلوار و کفش پوشاک بانوان کُرد را تشکیل می‌دهند.

لباس‌های بلند و رنگارنگ از ویژگی‌های پوشش زنان کُرد است

وی لباس‌های بلند و رنگارنگ را از ویژگی‌های پوشش زنان کُرد دانست و گفت: زیبایی و الوان و پوشش راحت از دیگر خصوصیات لباس زنان کُرد است.

جواهری با ادامه توضیحات افزود: لباس زنان کُرد شامل زیر پیراهن ساده و بلند است و تا پشت پا می‌رسد جنس آن اغلب از پارچه نخی بوده و بُرشی ساده دارد و آستین آن کاملا ساده و یقه‌ گرد است و هر دو با دکمه‌ای‌ ساده‌ بسته می‌شوند.

به گزارش مهر، سربند، پیراهن، پاپوش، قبا و ردا شاخصه پوشش زنان اصیل کُرد است و لباس گویای فرهنگ و اصالت جامعه؛ و اگر فرهنگی اصیل جای خود را به فرهنگ‌های وارداتی و پوچ و تهی بسپارد نشانی از هویت افراد آن جامعه باقی نمی‌ماند و همگان تسلیم سلیقه و خواست بیگانگان می‌شوند.

بی‌شک اعتلای فرهنگ اصیل این دیار کُردنشین نیازمند توجه بیشتر به احیای پوشش‌های سنتی و بومی دارد تا هویت ما بدست فراموشی سپرده نشود.