"به این اطمینان رسیده‌ایم که دیدگاه نظام و حاکمیت این نیست که ما در کردستان مسئله مذهب و قومیت را وارد همه پست های مدیریتی کنیم."
نماینده مردم شهرستانهای قروه و دهگلان در مجلس شورای اسلامی در گفتگو با خبرنگار کردپرس اظهار داشت:"زمان آن رسیده نظام برای اینکه اعتماد کردها را به خود جلب کند کردها را در دولت سهیم کند و این مسئله واقعاً ضرورتی است که به آن پرداخته نشده است."
دکتر حامد قادرمرزی با تاکید براین که نیاز بیشتری به مشارکت نخبگان کرد در فرآیندهای اجتماعی ایران هست که هم بتوانند با وزنی که دارند خود را نشان دهند و هم بعداً مجموعه دولت و مدیران دولتی هم با اعتماد از آنها در بخش اداری کشور استفاده شود، تصریح کرد: "یکی از مطالبات مهم مردم کردستان این است که بالاخره کُردها و سنی ها را محرم نظام بدانند."
وی افزود:"رئیس جمهور آینده برای برخورداری از حمایت مردم کُرد باید تعهد دهد که با برنامه‌ی زمانبندی شده و کار جهشی عقب نگهداشتگی کردستان را جبران خواهد کرد".
مشروح اظهارات قادرمرزی در ذیل آمده است:
* اهمیت این دوره از انتخابات برای کردستان؟
- در مقیاس ملی اهمیت این دوره از انتخابات با توجه به سال حماسه سیاسی ویژه است و اما برای کردستان فکر می کنم که اهمیت انتخابات سابق را دارد و متفاوت نیست. هرچند که مردم کردستان معمولاً در روز رأی گیری با آرایی که در صندوق می اندازند اهمیت این انتخاب را نشان می دهند.من همیشه اینگونه برداشت می کنم که مردم کردستان بسیار سیاسی رأی می دهند و در فضای انتخابات هنوز این اهمیت معلوم نیست بلکه در روز رأی گیری این ا همیت نشان داده می شود. امیدواریم که همه مردم کردستان به پای صندوق های رأی گیری بیایند و به کسی که بیشترین اشتراکات فکری را با آنها دارد رأی دهند.
* ویژگیهای رئیس جمهوری که خواسته مردم کردستان است چطور دسته‌بندی میکنید؟
مطالبات مردم کرد در یک چهارچوب کلی از رئیس جمهور صداقت، شجاعت، عدالت در کار نه در شعار،عدالت در عمل و استفاده از عقلای متخصص نه از افرادی که متعهد به شخص رئیس جمهور هستند. مخصوصاً استفاده از شایستگان متخصص کُرد است. مردم کردستان هم مانند مابقی مردم کشور از رئیس جمهور انتظار دارند که شأن رئیس جمهوری را حفظ کنند. هم در گفتار و هم در رفتار و کردار. بالاخره تمام مردم کل قدرت اجرایی کشور را یکباره جمع کنند و این را به صورت متمرکز در اختیار شخص رئیس جمهور قرار می دهند. شخص رئیس جمهور باید ظرفیت این را داشته باشد و هر وقت حرفی زد یا کاری انجام داد یا در جایی اظهارنظری کرد این را بداند که دارد از طرف کشور کوروش، سعدی، از طرف شهریار، ماموستا هه‌ژار و بزرگ مردان و زنان ایران، از طرف تاریخ یک کشور صحبت می کند. مردم کردستان واقع گرا و حقیقت طلب بودن از رئیس جمهور میخواهند. نه هرآنچه را که تشخیص می دهد بهترین و معیار خوب و بد معرفی کند. مردم کردستان مطالبات خاص خود را دارند. به عنوان مردمی که بخشی از موزاییک فرهنگی و ملی ایران را تشکیل می دهند.
*مطالبات جامعه کُردی از دولت آینده ایران را چگونه می بیند. آیا همان مطالبات قبلی مطرح است یا اینکه مطالباتی جدیدتر و جزئی تر در تمامی زمینه های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بیان خواهد شد؟
"در درجه اول مطالبات مردم کردستان از رئیس جمهور آینده مطالبات اقتصادی است. ایجاد اشتغال و رفع بیکاری با توجه به اینکه میانگین بیکاری در استان کردستان نسبت به میانگین بیکاری در کشور بالاتر است و جمعیت جوان در آستانه ازدواج و تشکیل خانواده و نیاز به کار در کردستان بیشترین سطح از هرم سنی جمعیت استان را تشکیل می دهد .دغدغه همه خانواده و مردم کردستان رفع معضل بیکاری است.نباید انتظار داشت که به طور صددرصد معضل بیکاری حل شود چون در هیچ کجای دنیا اشتغال صددرصد را نمی بینیم. اما ما انتظار داریم که در سطحی هم نباشد که تبدیل به یک معضل اجتماعی بزرگ در خانواده ها شود. از نظر اقتصادی استان ما یک هیجدم کل اراضی کشور را در اختیار دارد. یعنی ما بخشی از مرغوبترین زمینهای کشاورزی کشور را در اختیار داریم اما کشاورزی در کردستان و نه در هیچ کجای ایران برای کشاورز سودآور نیست. رئیس جمهور باید به نهادها و وزارتخانه های مرتبط این تعهد را بدهد که سیستم کشاورزی و بازار محصولات کشاورزی که از رکن های اصلی توسعه اقتصاد کردستان هستند را به یک ثبات نسبی به نفع کشاورز تبدیل کند.انتظار می رود با اختصاص بودجه هایی جهشی در دولت آینده به وزارت صنعت، معدن، تجارت و کشاورزی، که اقتصاد کردستان وابسته به این رکن صنایع تبدیلی کشاورزی در کردستان مستقر شوند."
*ارزیابی شما از مطالبات سیاسی، اداری و فرهنگی مردم کرد از دولت آینده چگونه است؟
" دومین مطالبه مردم کردستان از نظر من مطالبه سیاسی، اداری است به عبارت دیگر مطالبه مدیریتی است. مطالبه ما از رئیس جمهور آینده این است که عدالت را به معنای کامل کلمه مدنظر بگیرد نه اینکه در حد رضایت خود و اطرافیانش عادل باشدو بس. به عدالت در حد رضایت اجتماعی توجه کند. عدالت در بعد مدیریتی، سیاسی اداری از نظر من یعنی وجود فرصت های برابر. وجود فرصت های برابر برای شیعه و سنی،برای کُرد و ترک و فارس و لر و بلوچ و... من در این مدت یک سالی که نماینده بودم به این اطمینان رسیدم که دیدگاه نظام، دیدگاه نهادهای امنیتی، دیدگاه حکومت این نیست که ما در کردستان مسئله مذهب را وارد همه پست های مدیریتی بکنیم.آنچه که در قانون اساسی هست ما سنی ها فقط شرایط احراز ریاست جمهوری را نداریم که کاملاً به نظر من منطقی است. زیرا حتی اگر شرایط احراز را داشته باشیم در کشور ما با توجه به اینکه سنی ها اقلیت هستند هیچ وقت سنی نمی تواند رئیس جمهور باشد. ولی اینکه در قانون اساسی ریاست جمهوری فقط برای مذهب تسنن استثنا شده است دلیل نمی شود که ما یک استاندار سنی نداشته باشیم دلیلی ندارد که مدیران استان و مخصوصاً شخص استاندار یا خود وزیر آموزش و پرورش برگردد و به من بگوید مدیرکل آموزش و پرورش نمی تواند سنی باشد."
سئوالهای ذهن مردم در خصوص اینکه چرا هنوز مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی، مدیرکل حج و زیارت و مدیرکل اوقاف و روسای برخی دانشگاهها نمی توانند از برادران و خواهران اهل تسنن باشند.چرا مذهب وارد تخصص، توانمندی و کارآمدی شخص می شود. آیا واقعاً بین شیعه و سنی این قدر اختلاف و تفاوت وجود دارد یا خدای نکرده این قدر تضاد هست که همه تخصص و توانمندی و درایت و تعهد به نظام شخص را تحت پوشش قرار می دهد را پاسخ دهد. مطالبه مردم کردستان است که بالاخره کردها و سنی ها را محرم نظام بدانند. حداقل در حد یک استاندار و مدیرکل آموزش و پرورش. مطالبه دیگر مردم کردستان استفاده از نیروهای بومی در مدیریت استان است. در واقعیت این را قبول داریم و بنده تجربه کرده ام من هیچ وقت انتظار ندارم که استاندار یک استانی مانند همدان که جمعیت آن شیعه هست مثلاً یک شخص سنی باشد. یا مثلاً حتی یک مدیرکل سنی در آنجا باشد.
اما در داخل استان که خانه همین مردم است انتظار هست که به مدیران بومی اعتماد بشود. ما متأسفانه در خیلی از دولتها در حالی که مدیران داخلی و بومی و توانمندی در استان داشتیم از نیروهای غیربومی استفاده شده است چون از بیرون سفارش شده اند. مورد بعدی مطالبات کردها در حوزه مدیریتی استفاده از نخبگان در سطوح مدیریتی بالای کشور است.آیا واقعاً در طول 34 سال گذشته یک نفر در میان کُردها وجود نداشته است که متخصص و توانمند و متعهد به نظام باشد. و لیاقت یک معاون وزیر را داشته باشد؟یا ریاست یک سازمان ملی را داشته باشد. من از رئیس جمهور آینده می خواهم که همانطور که همه در وقت انتخابات شعار می دهند کُردها را محرم بدانند و این استارت را بزنند که باید بالاخره به کُردها اعتماد کرد.
سومین مطالبه کُردها در عرصه فرهنگی رئیس جمهور آینده باید توجه ویژه ای به اقشار و نگرش های فرهنگی و حفظ و تقویت فرهنگ بومی کردستان داشته باشد.
رئیس جمهوری بعدی باید این تعهد را به مردم بدهد که جلوگیری کند از اینکه به بهانه های مختلف از طرف صداوسیما از طرف نشریه ها و حتی در سخنرانی برخی افراد خدای نکرده خدشه ای به فرهنگ کردستان وارد نشود کردستان به تعبیر مقام معظم رهبری یک استان فرهنگی است و نمادهای فرهنگی بودن کردستان در آیین های اجتماعی ادبیات کردی زبان، هنر، موسیقی و پوشش نمایان است. به عنوان مثال چگونه می شود زبان کردی، ادبیات کردی و هنر کُردها را تقویت کرد و شعار حفظ آن را سرداد و گفت این نمادها فرهنگی بودن استان کردستان را ثابت می کند اما هنوز بر اساس اصل 15 قانون اساسی زبان کُردی حداقل در کردستان تدریس نشود.مورد بعدی که من در مجلس پیشنهاد دادم و مورد استقبال خاص بسیاری از نمایندگان قرار گرفت و برای اولین بار نیز این پیشنهاد از طرف بنده مطرح شد این بود که فرهنگستان زبان و ادب کُردی تأسیس شود. و به موازات آن فرهنگستان زبانهای ایرانی هم تأسیس بشود.
چرا ما در کشور فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی را داریم چرا فرهنگستان ادبیات کُردی را نداریم.
* مقام معظم رهبری در جمع مدیران و نمایندگان استان کردستان فرمودند که کردستان دچار عقب افتادگی و عقب نگهداشته‌شدگی تاریخی است،راهکارهای پیشنهادی شما برای توسعه استان توسط دولت آینده؟
تامین مطالبات کُردها از رئیس جمهور آینده از بُعد عمرانی که به اشتباه خیلی از افراد این را بُعد توسعه می نامند در حالی که توسعه شامل همه مواردی است که من ذکر کردم بسیار ضروری است. در بُعد عمرانی همه ما واقفیم و می دانیم مقام معظم رهبری در 22 اردیبهش سال 89 یعنی در سالگرد سفر خود در جمع مدیران و نمایندگان استان کردستان فرمودند که کردستان دچار عقب افتادگی و عقب نگهداشته شدگی تاریخی است و ضرورت دارد که رئیس جمهور یازدهم این تعهد را به کردستان بدهد که برای جبران عقب افتادگی، نگهداشته‌شدگی تاریخی کردستان یک کار جهشی و یک کار ویژه خواهد کرد. بنا به دلایل متعدد می دانیم که اوضاع عمرانی کردستان از نظر راه، تأسیسات و تجهیزات زیربنایی مخصوصاً در روستاها از میانگین کشوری بسیار پایین تر است. برای رسیدن به توسعه متوازن کشور رییس جمهور یازدهم باید یک اقدام عملی را برای کردستان انجام بدهد و در سطح شعار نماند. برای اینکه این امر عملی شود رئیس جمهور دولت یازدهم باید در آغازبهکار و حتی هم اکنون ه برنامه زمانبندی شده به مردم بدهد و برنامه و طرح تسریعی برای توسعه بزرگراههای قروه- سنندج، سقز- سنندج- مریوان و سنندج- کامیاران که این راهها در واقع بستر توسعه استان را می توانند تا حد زیادی تأمین کنند داشته باشد.در عرصه عمرانی برخوردار نمودن روستاهای استان از خدمات و امکانات مختلف در حد متوسط روستاهای کشور حائز اهمیت است. ما هم اکنون در کردستان روستاهای زیادی را داریم که بالای 100 خانوار هستند در حالی که هنوز از راه آسفالته برخوردار نیستند. در حالی که در استانهای توسعه یافته کشور ما خیلی از روستاهایی را داریم که کمتر از 20 خانوار دارا است اما جاده های آنها آسفالته است. واقعاً اگر رئیس جمهور و دولت دیدگاه توسعه ای نسبت به دانش و دانشگاه در کردستان دارد باید دانشگاههای دولتی را در کردستان تقویت و توسعه بدهند.ما در عرصه سلامت هنوز در کردستان بخشی از کارهایی که تقریباً کارهای معمول است در بیمارستانها متأسفانه نداریم. مانند بخش جراحی قلب. بیمارستان سوختگی که برای یک جمعیت یک و نیم میلیون نفری این جزو حداقل هاست که باید در کردستان وجود داشته باشد و در برخی از مراکز شهرستانها هم مثل دهگلان و یا حتی سروآباد یا قروه به نظر من ما بیمارستان نداریم. واقعاً بیمارستان نیستند بلکه یک درمانگاههایی هستند که در حد سرپایی اقدام به معاینه و مداوای سرپایی بیماران می کنند.از نظر تأسیسات زیربنایی آب و فاضلاب و امور رفاهی باز کردستان مشکلات خاص خود را دارد که شاید فرصت نباشد به آن اشاره بکنم. ولی آب روستاها و شهرهای کردستان نیاز به پاکسازی و تصفیه بیشتری از حد وضع موجود دارد.
* دلیل به کار نگرفتن شایستگان کُرد در سطوح بالای مدیریتی کشور را در چه می بینید؟
- این امر نتیجه وجود یک دیدگاه نظامی است و دو دلیل دارد، یکی اینکه به صورت عرف درآمده یعنی عادت کرده اند به این امر، دوم اینکه کُردها در اطراف کاندیداهای ریاست جمهور قدرت خاصی ندارند. یعنی یک قدرت ویژه ای که بتواند آنها را وادار به استفاده از کُردها بکند در زمانی که به قدرت رسیدند. حتی در زمان اصلاحات بسیاری از نخبگان کُرد در سطح کشور با دیدگاه اصلاح طلبی وجود داشته اند متأسفانه باز این اتفاق نیفتاد و نتوانستند وزنه ای باشند که دولت اصلاحات را وادار کنند که از شایستگان کُرد استفاده کند. نیاز بیشتری به مشارکت نخبگان کرد در فرآیندهای اجتماعی ایران هست که هم بتوانند با وزنی که دارند خود را نشان دهند و هم بعداً مجموعه دولت و مدیران دولتی هم با اعتماد از آنها در بخش اداری کشور استفاده شود.اگرچه معتقدم که مشارکت ندادن کُرد در مدیریت کلان کشور به علت بعضی تنگ نظریها است.اما دلایل دیگری هم دارد برای مثال حالا که انتخابات است، فعالان سیاسی کُرد به صجنه نمی آیند، همیشه یک ترسی در وجودشان است و این ترس نیز واقعی است. می گویند برای چه کسی زحمت بکشم در حالی که بعد از انتخابت دوباره فراموش می شویم. واقعیت این است که در هنگام رسیدن به قدرت همه شایستگان کُرد را فراموش می کنند. البته نظام برای اینکه اعتماد کردها را به خود جلب کند باید کردها را در دولت سهیم کند. این مسئله واقعاً ضروری است.
* چرا بعد از انتخابات دوباره مطالبات و انتظارات مردم فراموش می شود تا انتخابات بعد؟
- به علت فقدان حزبی است که این مطالبات را پیگیری کند . حزبی نیست که این مطالبات را تعریف و تدوین کند. و همان حزب از به قدرت رسیدن کاندید مورد نظر مطالبات را پیگیری کند.این مطالبات از طرف اشخاصی مانند من بیان می شود که بعداً قدرت چانه زنیشان در حدی نیست که بتوانند به تحقق این مطالبات تأثیرگذار باشند.
لذا این مطالبات نه برای کردستان، بلکه خوزستان، خراسان، آذربایجان هیچ وقت تحقق پیدا نکرده است اما کردستان کمتر متأسفانه حزب نیست و تا حزب نباشد توسعه سیاسی در کشور ما غیرممکن است.