"اگر دکتر روحانی و دولت وی تلاش کنند که حقوق همه شهروندان فارغ از هرگونه مباحث قومی و مذهبی، یکسان تأمین شود و مورد توجه قرار گیرد و همه شهروندان ایرانی و فرزندان شایسته این کشور امکان بروز استعدادهایشان میسر باشد، قطعاً کمک بزرگی به توسعه و افزایش امنیت کشور و پایدار کردن همه جانبه و موضوعی آن خواهد شد."
کردپرس در گفتگو با دکتر بهرام نصراللهی زاده، استاد دانشگاه و کارشناس مسائل سیاسی به تحلیل یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران و کنش رای دهندگان و ویژگی این انتخابات در سطح ملی و مناطق کردنشین پرداخت و دلایل مشارکت گسترده مردم بخصوص کردها در این انتخابات را بیان داشت.
* با توجه به ارزیابی های پیش از یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در مورد میزان مشارکت مردم، ارزیابی شما از میزان مشارکت و کنش رای دهندگان چیست؟
- با در نظر گرفتن نوع فضای حاکم بر انتخابات و تعامل بخش های مختلفی که تأثیرگذار بودند، میزان مشارکت مردم در این دوره از انتخابات غیرقابل پیش بینی بود. میزان مشارکت بالای بیش از 70 درصد که رسماً اعلام شده، در سطح کشورهای مختلف دنیا و نظام های دموکراتیک میزان بسیار بالایی است. نوع رفتار رسانه ای و نوع حضور کاندیداها در صحنه انتخابات، غیرقابل پیش بینی و احساس چنین مشارکتی در سطح بالا، خیلی سخت بود. با توجه به مؤلفه هایی که تأثیرگذار بودند و می شد پیش بینی مشارکت بالای مردم را کرد، انتظار مشارکت در این حد نبود و این میزان مشارکت بیانگر ظرفیت دموکراسی در نظام جمهوری اسلامی و از آن مهمتر میزان اعتماد مردم به سازوکارهای دموکراتیک برای حضور در عرصه تعیین سرنوشت خود و مشارکت در امور جامعه است. نقطه قوت و برجسته انتخابات؛ اعتماد به سیستم بود و این اعتماد با کارآمدی مشارکت مسالمت آمیز و به صورت منطقی و معقول در چهارچوب روش های مسالمت آمیز، نمود یافت.
* شرایط داخلی و بین المللی چه تأثیری بر میزان مشارکت مردم داشت، یعنی عواملی که مردم را به پای صندوق های رأی کشاند چه بود؟
- خوب کشور ما در شرایط خاصی در چند سال گذشته و یکی دو سال اخیر قرار داشته است، بویژه در عرصه خارجی ما با فشارهای روزافزون بیرونی مواجه بودیم از جمله تحریم های ناعادلانه‌ای که بر کشور ما تحمیل کردند. در مورد شرایط داخلی هم گرانی ها و شرایط نامساعد اقتصادی فشار زیادی را بر مردم تحمیل کرده بود. اینها مقوله ها و مسائلی بودند که در موضوع تأثیر بر انتخابات تحلیل می شد. به نظر من مسئله مورد توجه در هر دو بعد این است که تجربه ثابت کرده که هرگاه مردم احساس کنند با هدف صدمه زدن و لطمه زدن به کشور، فشار و تهدید بیرونی ظالمانه ای وجود دارد، انگیزه بیشتری برای حضور خواهند داشت. در بعد داخلی نارضایتی از شرایطی موجود تا حد زیادی وجود داشت و امید به اینکه بتوانند شرایط بهتری را فراهم بکنند، نقش زیادی در میزان مشارکت بالا داشت و این یک امر ثابت شده در امر انتخابات و مشارکت سیاسی است که اگر مردم از وضع موجود ناراضی باشند و در عین حال معتقد به اثرگذاری سیاسی رای شان باشند، انگیزه برای مشارکت، بالا می رود. یعنی هرگاه احساس کنند حضورشان مؤثر است، می خواهند با ایفای نقش خود شرایط موجود را تغییر دهند و آن را تبدیل به شرایط مطلوب بکنند. به نظر من اینها مؤلفه های اصلی بود که هم در بعد داخلی و هم در بعد خارجی در کنار هم قرار گرفت و نتیجه آن به یک مشارکت بسیار خوب و درصد بسیار بالایی در بین نظام های دموکراسی در جهان منجر شد.
* به مشارکت 70 درصدی در انتخابات اشاره داشتید، دکتر روحانی با میزان رای بالایی به عنوان رئیس جمهور انتخاب شدند، این میزان مشارکت و رای بالای رئیس جمهوری منتخب، چه تأثیری در وضعیت ایران خواهد داشت؟
- امروز بحث توانایی و قدرت یک کشور به عنوان یک واحد سیاسی که هم خود را اداره کند و هم بتواند از منافع ملی خود دفاع کند، مقوله ای است که مؤلفه های زیادی را در بر می گیرد. یعنی مؤلفه هایی که در قدرت ملی یک کشور سهیم هستند؛ علاوه بر مؤلفه های سنتی قدرت، یعنی قدرت بازدارندگی و نظامی، مولفه‌های جدیدی در عرصه قدرت ملی مؤثر هستند. یکی از آنها مشروعیت نظام سیاسی است. یعنی میزان پایگاه و حمایت مردمی از نظام سیاسی از مؤلفه های اصلی قدرت نظام محسوب می شود و همچنین مؤلفه های دیگری مانند اقتصاد کارآمد و مولد، ثبات سیاسی، رهبران موفق سیاسی و مباحث دیگر از مؤلفه های قدرت ملی محسوب می شوند. در شرایط کنونی و بعد از یک دوره فشار شدید بیرونی و مشکلات شدید داخلی، میزان گسترده ای از حضور مردم در صحنه و رأی بالایی که در انتخابات به صندوق انتخابات ریخته شد، یکی از مهمترین مؤلفه‌های قدرت جمهوری اسلامی است و دولتی که برآمده از این انتخابات شکوهمند است توان مضاعفی برای ایفای نقش چه در سطح ملی و چه در سطح بین المللی خواهد داشت. یعنی از همان آغاز بکار این دولت با پشتوانه عظیم مردمی خود، قطعاً کشورهای دیگر و رقبا و دشمنان و کسانی که بر سر منافع ملی، برای ما چالش ایجاد کرده اند، باید در مقابل ملت ما تسلیم شوند و حقوق قانونی ملت ما را به رسمیت بشناسند و لذا من فکر می کنم اولاً در بعد خارجی و بین المللی کاملاً انرژی مضاعفی به مسئولان کشور ما خواهد داد و بسیار بهتر از گذشته خواهند توانست به کشور و مردم خدمت کنند. در بعد داخلی نیز دولتی که حمایت عظیمی در بین مردم را دارد در پیشبرد امور بسیار موفق تر خواهد بود، یعنی دولتی است که بر اساس ذائقه خاص مردم شکل گرفته و قطعاً خواهد توانست در چهارچوب تقاضاهای مردمی و تشخیص ذائقه مردم و نیازها و مطالبات مردم به صورت آسانتر و بهتری امور کشور را مدیریت کند.
* با توجه به فراخوان های گسترده برای تحریم انتخابات، کنش و ویژگی مشارکت در کردستان را چگونه ارزیابی می کنید؟
- یکی از مناطقی که به نظر من تحلیل انتخابات در آن حائز اهمیت است مناطق کردنشین و استان کردستان است، همانطور که اشاره کردید تلاش های زیادی از سوی احزاب اپوزیسیون صورت گرفت که مردم در انتخابات ریاست جمهوری شرکت نکنند. اما ما شاهد مشارکت گسترده مردم کرد در انتخابات بودیم. این نشان دهنده این است که کسانی که از دیدگاه خود ادعای نمایندگی مردم و بیان مطالبات مردم را می کردند هیچ جایگاهی در میان این مردم ندارند. این انتخابات نشان داد که مردم دیگر هیچ گوشی برای شنیدن نغمه های خارج از سیستم و نظام سیاسی موجود ندارند. قطعاً مردم ممکن است انتظارات و انتقاداتی به وضعیت موجود در سیستم داشته باشند اما خارج از سیستم نیستند. انتخابات اولین نتیجه ای که دارد افزایش مشروعیت بخشی سیستم سیاسی است. یعنی تقویت مشروعیت سیستم سیاسی است. یعنی کسی که در انتخابات در چهارچوب یک نظام سیاسی رأی می دهد اول به مشروعیت و مقبولیت سیستم رأی می دهد بعد به گزینه ای که در نظر دارد. به همین دلیل این انتخابات نشان داد که مردم ما به هیچ وجه محلی از اعراب برای گروهها و کسانی که دم از تحریم می زدند باز نکردند و دوم اینکه میزان شعور و آگاهی مردم آنقدر بالاست که خود تشخیص می دهند و انصافاً هم نشان دادند که مانند دوره‌های گذشته و با شکوه و شور بیشتری در صحنه شرکت کردند و این نشان دهنده این است که مردم کرد نیز مانند مردم دیگر مناطق کشور بر این باورند که در چهارچوب همین نظام و درون همین سیستم مطالباتشان قابل وصول است و به سیستم اعتماد دارند؛ یکی از مؤلفه های مشارکت سیاسی، اعتماد به سیستم است. یعنی اینکه کسی که اعتماد دارد که در این چهارچوب حرف ها و مطالباتش شنیده می شود واقعاً در انتخابات مشارکت می کند. این انتخابات نشان داد خیلی از خط و خطوطی که کشیده می شود و می خواهند مردم و نظام را در مقابل هم قرار دهند و مردم کرد را متمایز از دیگران نشان دهند موضوعیت ندارد. شما دیدید که رئیس جمهور منتخب کشور همانطور که در تهران، در مرکز کشور، اصفهان و شیراز رأی داشت در استانهای کردنشین و حتی دورترین نقاط روستاهای کردنشین هم اکثریت آراء را به دست آورد. این نشان می دهد که یک موج و گرایش کاملاً همسو در میان شهروندان کُرد و آذری و بلوچ و فارس و اهل سنت و تشیع وجود دارد و همه دارای یک رویکرد همسو و یکسان و دارای جهت گیری واحد هستند.
* دکتر روحانی در زمان تبلیغات انتخاباتی مواضعی را در خصوص حقوق اقلیت های قومی و مذهبی مطرح کردند و وعده هایی دادند، بخصوص برای مناطق کردنشین؛ مطالبات نخبگان و مردم از رئیس جمهور منتخب چیست؟
- همانطور که اشاره کردید دکتر روحانی شعارها و وعده هایی دادند و همین طور بیانیه معروفی به نام بیانیه حقوق اقوام و مذاهب منتشر کردند که خیلی هم مورد استقبال و توجه قرار گرفت. من فکر می کنم رمز موفقیت دکتر روحانی به عنوان رئیس جمهور جدید این خواهد بود که باید به عهدی که با مردم بسته پایبند باشد و بتواند در این جهت اقدامات اساسی انجام دهد.در حقیقت من تعبیر اقلیت قومی را به کار نمی برم، چون اقوام خصوصیاتی دارند که با واژه اقلیت سازگار نیست. من نه به عنوان اقلیت بلکه به عنوان موزائیکی از تنوعات گوناگون در کشور از اقوام نام می برم که در کنار هم ایران را تبدیل به ایرانی زیبا و دلنشین کرده اند. مهمترین شعاری که آقای دکتر روحانی در این زمینه دادند رفع هرگونه تبعیض و بوجود آوردن برابری حقوقی برای همه شهروندان ایرانی است. یک سری مسائل عام در کل کشور وجود دارد مانند مشکلات خاصی که در حوزه مسائل اقتصادی؛ معیشت، اشتغال و بیکاری وجود دارد که در مناطق کردنشین پررنگ تر است و میزان بیکاری و مشکل اشتغال در این مناطق بیشتر نمود پیدا کرده است و جزو مطالبات اصلی مردم است که باید برای آنها تدبیری اندیشد و برای رفع آنها تلاش کرد. اما در کنار آنها، بحث های خاصی که وجود دارد و آقای دکتر روحانی روی این نکات هم تأکید کرده بودند و آن بحث تبعیض و تلاش برای رفع آن و درست کردن احساس برابری بین همه شهروندان فارغ از قومیت، مذهب و تفاوت های اینچنینی بود؛ که فکر میکنم این بعد خیلی مورد توجه قرار گرفت و اگر دکتر روحانی و دولت وی تلاش کنند که حقوق همه شهروندان فارغ از هرگونه مباحث قومی، یکسان تأمین شود و مورد توجه قرار گیرد و همه شهروندان ایرانی و فرزندان شایسته این کشور از هر قوم و نژادی امکان بروز استعدادهایشان میسر باشد قطعاً کمک بزرگی به توسعه و افزایش امنیت کشور و پایدار کردن همه جانبه و موضوعی خواهد کرد که اینها نکاتی بود که هم مورد توجه نخبگان و هم مورد توجه مردم بود و فکر می کنم دلیل اصلی روی آوردن به دکتر روحانی، ارائه چنین چهره ای از دولتی است که در آینده تشکیل خواهند داد.
*سخن پایانی شما؟
- در پایان به سهم خود از همه رسانه ها بویژه خبرگزاری کردپرس تشکر می کنم که با پرداختن به مباحث انتخاباتی و توجه به همه کاندیداها به عنوان یک رسانه بی طرف، نقش مهمی در این دوره انتخابات ایفاء کرد، به نظر من کردپرس در زمینه پوشش اخبار انتخابات موفق عمل کرده و سهمی در این حماسه ملی ایفاء نمود که جای تقدیر دارد، برای شما و تمامی همکارانتان آرزوی موفقیت دارم.
مصاحبه: حسن صالحی