افشای اسناد تازه مربوط به جاسوسی‌های آمریکا از سران کشورهای دنیا از جمله شنود مکالمات تلفنی صدراعظم آلمان، خشم اروپایی‌ها را برانگیخته است.
«آمریکا غیرقابل اعتماد است» پیام نخستین واکنش رسمی «آنگلا مرکل» صدراعظم آلمان به خبر شنود مکالمات تلفنی وی از سوی آژانس امنیت ملی آمریکا بود. انتشار این خبر آن هم فقط چند روز پس از افشای رسوایی شنود مکالمات تلفنی بیش از 70 میلیون شهروند عادی و غیرعادی فرانسوی باعث شد رهبران دو کشور فرانسه و آلمان به فکر چاره بیفتند. به گزارش خبرگزاری «رویترز»، مرکل پنجشنبه شب پس از ابراز نارضایتی از اینکه آمریکا حتی به دوستان خود نیز رحم نمی‌کند، از فرانسه خواست برای مقابله با سازمان‌های جاسوسی آمریکا توافقنامه «جاسوسی نه» امضا کنند.
صدراعظم آلمان پس از گفت‌وگو با رهبران سایر کشورهای اروپایی در بروکسل در بین خبرنگاران حاضر شد و گفت «ما خواستار اقدام عملی از سوی باراک اوباما هستیم و عذرخواهی خشک و خالی را نخواهیم پذیرفت. 28 رهبر عضو اتحادیه اروپا با مواضع فرانسه و آلمان در این زمینه موافقت کردند.
بر اساس این گزارش، آمریکا توافقنامه‌ای تحت عنوان «5 چشم» در زمینه عدم جاسوسی با کشورهای انگلیس، استرالیا، نیوزیلند و کانادا بعد از جنگ جهانی دوم امضا کرده است.
آنگلا مرکل همچنین گفت: دوستی و شراکت کشورهای عضو اتحادیه اروپا از جمله آلمان با آمریکا خیابان یک طرفه نیست. ما به آن وابسته هستیم اما واضح است که واشنگتن نیز نیاز به دوستانی در جهان دارد.
وزارت خارجه آلمان نیز در اقدامی کم سابقه سفیر آمریکا را احضار کرد تا وی درباره کنترل تلفن همراه صدر اعظم آلمان از سوی آژانس امنیت ملی آمریکا توضیح دهد.
به گزارش شبکه تلویزیونی «الجزیره»، گیدو وستروله، وزیر خارجه آلمان پس از احضار سفیر آمریکا گفت «جاسوسی آمریکایی‌ها به هیچ وجه قابل قبول نیست.»
وی افزود: اینگونه اقدامات باعث «تضعیف اعتماد» شده به دوستی بین دو کشور «آسیب» می‌زند.
شبکه تلویزیونی بی‌بی‌سی نیز روز گذشته اعلام کرد سران اروپا به دنبال چندین ساعت گفت‌وگو درباره رسوایی جدید آمریکایی‌ها علیه این اقدام کاخ سفید بیانیه صادر کردند. سران اروپا در این بیانیه ضمن اعلام اینکه طرح‌های جاسوسی آمریکا باعث نگرانی عمیق شهروندان اروپایی شده افزودند، به باور آنها شرکت دو طرف باید مبتنی بر اعتماد و احترام متقابل باشد.
رئیس شورای اروپا نیز در واکنش به این رسوایی بر لزوم «بازگرداندن اعتماد» بین اروپا و آمریکا تاکید کرد. به گزارش واحد مرکزی خبر، «هرمن ون رمپوی» گفت دو کشور آلمان و فرانسه که جاسوسی‌های آمریکا از آنها به تازگی افشا شده می‌خواهند با آمریکایی‌ها گفت‌وگو کنند تا مناقشه‌ها تا پایان سال جاری پایان یابد.
مامور سابق سیا نیز با حضور در برنامه خبری «سی‌ان‌ان» حق را به آلمانی‌ها داد و گفت آنها چاره‌ای جز واکنش نشان دادن ندارند. آنها واقعا عصبانی هستند چرا که از خود می‌پرسند دلیلی برای کنکاش در امور داخلی کشورشان از سوی آمریکا وجود ندارد. «باب بایر» در ادامه گفت، اسنادی که ادوارد اسنودان در اختیار روزنامه گاردین قرار داده نشان می‌دهد واشنگتن به جاسوسی از متحدان خود نیز علاقه‌مند است.
واکنش کاخ سفید
در میان اعتراضات گسترده اروپایی‌ها اما واکنش رسمی کاخ سفید قابل تامل است. نوع واکنش‌های آمریکایی‌ها نشان می‌دهد آنها به دنبال توجیه جاسوسی‌ها حتی بدون عذرخواهی هستند و این مسئله خود بر خشم اروپایی‌ها می‌افزاید.
به گزارش تلویزیون دویچه وله، آنچه که به نگرانی مقامات اروپایی در خصوص جاسوسی‌های سازمان امنیت ملی آمریکا در اروپا می‌افزاید، امتناع دولت این کشور از پاسخ دادن به سوالات است. آمریکا حاضر نیست بگوید که آیا تماس‌های تلفنی مرکل را شنود کرده است یا نه. این طفره رفتن آمریکا برلین را به خشم آورده است. نگرانی از این که آمریکا اعتماد متحدان با ارزش اروپایی خود را از دست بدهد، موضوع بحث رسانه‌های آمریکایی و بین‌المللی بوده است. خبرنگار این شبکه در گزارشی گفت: کاخ سفید از پاسخ دادن به سوالی که موجب تیرگی روابط برلین و واشنگتن شده است، طفره می‌رود. البته ناظران معتقدند که پاسخ‌های مبهم کاخ سفید نشانه اعتراف به گناه است. حتی مردم آمریکا نیز مخالف جاسوسی از متحدان خود هستند.
سخنگوی وزارت خارجه آمریکا پیش از این نیز در واکنش به این رسوایی گفته بود جاسوسی کشورها از یکدیگر امری «عادی» است و همه از هم جاسوسی می‌کنند!
«لیزا موناکو»، مشاور اوباما، رئیس‌جمهور آمریکا اما افشای جاسوسی‌های آمریکا از سوی «ادوارد اسنودان» را به ضرر آمریکا توصیف کرد و گفت این مسئله چالش‌های «مهمی» در روابط آمریکا و متحدانش به وجود آورده است. دستیار اوباما در امور امنیت داخلی و مبارزه با تروریسم در مقاله خود در روزنامه «یواس‌ای‌تودی» نوشت: «به رغم اینکه ما همان نوع اطلاعاتی را که همه کشورها جمع‌آوری می‌کنند، جمع می‌کنیم ولی جامعه اطلاعاتی ما در مقایسه با هر کشور دیگری در تاریخ، با محدودیت‌ها و نظارت بیشتری مواجه است». وی افزود افشاگری‌های ماه‌های گذشته، «چالش‌های مهمی در روابط ما با برخی از نزدیک‌ترین شرکای خارجی ما به وجود آورده است.»
شرح ماجرا
روز پنجشنبه گذشته بود که روزنامه انگلیسی گاردین خبر شنود مکالمات تلفنی صدر اعظم آلمان از سوی آژانس امنیت ملی آمریکا را منتشر کرد. اما این جاسوسی چگونه صورت گرفته سوالی است که «توماس کلینگر»، خبرنگار آلمانی در گفت‌وگو با بی‌بی‌سی به آن اینگونه پاسخ داده است: مرکل تلفن همراه امنی در اختیار دارد. این سیستم به حدی از اطلاعات رمزگذاری شده استفاده می‌کند که حک کردن آن غیرقابل انجام است. اما مشکل در اینجاست که وی با افرادی که صحبت می‌کرد، معمولا همه افراد امکان استفاده از سیستم‌های رمزگذاری پیشرفته را نداشته‌اند. بنابراین می‌شد از طرف دیگر به محتوای اطلاعات و مکالمه‌های وی دسترسی یافت.
به گفته این خبرنگار آلمانی، مرکل زیاد از تلفن همراهش استفاده می‌کرد و احتمالا با این جاسوسی، از این پس با دقت بیشتری این کار را خواهد کرد.
یک رسوایی دیگر
به گزارش خبرگزاری فارس، در شرایطی که گزارش‌هایی از شنود تلفنی مکالمات صدر اعظم آلمان، رئیس‌جمهور مکزیک و شهروندان فرانسوی، فشارها بر دولت اوباما به خاطر رسوایی جاسوسی‌های دولت را شدت بخشیده است، روزنامه انگلیسی گاردین سند دیگری از اسناد افشاگرانه ادوارد اسنودان منتشر کرد که نشان می‌دهد آژانس امنیت ملی آمریکا نه فقط از مرکل بلکه مکالمات 35 رهبر جهان را شنود کرده است! در این اسناد به نام رهبران اشاره نشده است.