از پایان دور چهارم مذاکرات برای تدوین راه‌حل جامع تاکنون اظهارنظرهای مختلفی درباره برنامه هسته‌ای ایران شده است؛ از ابراز خرسندی درباره پایبندی ایران به توافق ژنو تا اشاره به موانع پیش رو.
به گزارش خبرگزاری فارس، از اسفندماه سال گذشته بود که مذاکرات بر سر تدوین توافقنامه جامع میان ایران و 1+5 آغاز شد. از آن پس تاکنون چهار دور نشست در این زمینه برگزار شده که به‌رغم پیشرفت نسبی در سه دور نخست مذاکرات که البته بیشتر به تبادل نظر اختصاص داشت، دور چهارم - که به آغاز نگارش توافق جامع اختصاص داشت - با پیشرفت ملموسی همراه نشد. با این حال، قرار شد از 26 خرداد دور پنجم گفت‌وگوها در این راستا برگزار شود.
اما در این فاصله مباحث پیرامون مسئله هسته‌ای ایران کماکان ادامه داشت. به عنوان مثال، باراک اوباما، رئیس‌جمهور آمریکا با حضور در آکادمی نظامی «وست پوینت» در رابطه با برنامه اتمی ایران گفت: «اکنون فرصتی برای حل مسالمت‌آمیز اختلافات پیش آمده. موانع در مسیر موفقیت همچنان بسیار است و ما هم همه گزینه‌ها را برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای پابرجا نگه می‌داریم.»
وی در ادامه تاکید کرد: «اما برای اولین بار در طول یک دهه، شانسی بسیار واقعی برای دستیابی به یک توافق راهگشا پیش آمده است؛ تواقفی که از آنچه با استفاده از قوای نظامی می‌توان به آن رسید، موثرتر و پایدارتر است.» ژنرال «مارتین دمپسی»، رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا نیز هم‌عقیده با اوباما در مصاحبه با «اسکای‌نیوز» تصریح کرد که حل دیپلماتیک مسئله هسته‌ای ایران بهتر از استفاده از گزینه نظامی است.
«چنگ جینگ»، نماینده چین در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز در گفت‌وگویی اظهار داشت، «با احترام متقابل، راه‌حل برد-برد در مذاکرات هسته‌ای ایران امکان‌پذیر است.» سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه نیز از خوش‌بینی مضاعف خود در مورد امکان توافق بر سر توافقنامه جامع هسته‌ای سخن گفت.
البته ابراز خرسندی به نماینده چین و روسیه محدود نبود و «فرانک والتر اشتاین‌مایر»، وزیر خارجه آلمان نیز روند مذاکرات ایران و 1+5 را «دلگرم‌کننده» توصیف کرد. سخنگوی وزارت خارجه فرانسه نیز در سخنان خود به پایبندی ایران به تعهدات خود در قبال توافقنامه ژنو اشاره کرد.
در این میان نیز روزنامه یدیعوت آحارونوت از قول کارشناسان مسائل هسته‌ای، حمله نظامی اسرائیل به تاسیسات هسته‌ای ایران در حین ادامه مذاکرات را اشتباه محض عنوان کرد.
شاید وجود همین فضای مثبت پیرامون مذاکرات هسته‌ای ایران و 1+5 بود که منافقین را بر آن داشت با فضاسازی علیه فعالیت‌های اتمی ایران، جو روانی در قبال این موضوع را منفی سازند. چندی پیش بود که روزنامه وال استریت ژورنال با انتشار گزارشی با استناد به «اطلاعات دریافتی از گروهک منافقین» بار دیگر تهران را به تحقیقات در زمینه تسلیحات هسته‌ای متهم کرد.
این روزنامه آمریکایی با بیان این ادعا که تهران تا سال 2003 در حال تحقیقات تسلیحات هسته‌ای بوده، به نقل از منافقین مدعی شده است که هسته مرکزی تیم تحقیقاتی ایران همچنان دست‌نخورده مانده است.
البته در این میان، «دن شاپیرو»، سفیر آمریکا در فلسطین اشغالی با بیان اینکه مذاکرات با ایران وارد مرحله حساس شده، گفت: «واشنگتن تنها توافقی را می‌پذیرد که به تمام جنبه‌های مورد بحث پرداخته و «اهدافمان» را محقق سازد.» وی ادامه داد: «تاکید می‌کنیم عدم توافق، بهتر از یک توافق بد است.»
شاید اشاره او به اختلافاتی باشد که در راه رسیدن به توافق جامع وجود دارد. طبق گزارش‌ها، اختلافات متعددی میان ایران و 1+5 وجود دارد که هر یک از رسانه‌ها و مقامات دو طرف بخشی از آن را عنوان کرده‌اند. به عنوان مثال، خبرگزاری رویترز مدعی شده است که درخواست ایران برای تولید سوخت نیروگاه بوشهر جزو اصلی ترین موارد مورد اختلاف طرفین است. «آلن ایر»، سخنگوی فارسی‌زبان وزارت خارجه آمریکا نیز با ابراز نگرانی از کوتاه بودن وقت باقی‌مانده برای مذاکره با ادعای فاصله زیاد تا ایجاد توافق جامع، بحث توان موشکی ایران را یکی از موضوعات قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل و گفت‌وگوهای ایران و قدرت‌های غربی عنوان کرد.
در میان این مباحث بود که سناتور رابرت منندز، رئیس کمیته روابط خارجی مجلس سنا خواستار امحای بخش اعظم سانتریفیوژهای ایران برای توافق هسته‌ای با تهران شد.
به نظر می‌رسد وجود اختلافات این چنینی بود که باعث شد ایران با اعضای 1+5، یک به یک وارد مذاکرات دوجانبه شود. در همین راستا بود که روزنامه لس‌آنجلس تایمز نوشت: «مذاکرات مستقیم تهران و واشنگتن نشانه بروز مشکل در روند مذاکرات هسته‌ای است.» خبرگزاری فرانسه نیز گزارش داد: «هدف رایزنی ایران با آمریکا، تدارک توافق جامع برای لغو تمامی تحریم‌هاست.»
یک مقام آمریکایی نیز با بیان اینکه مذاکرات دوجانبه با ایران برای واشنگتن حائز اهمیت است، گفته، گفت‌وگوهایی که آغاز شده، فرصتی به موقع برای تبادل نظر در مورد دور بعدی مذاکرات 1+5 است.
البته اظهارنظر این مقام آمریکایی درباره اهمیت مذاکرات دوجانبه بیراه هم نبود. حضور افرادی چون «ویلیام برنز» در کنار سایر نمایندگان آمریکایی حاضر در مذاکرات از نشانه‌های اهمیت این موضوع برای دولتمردان آمریکایی بوده است. حتی دبکا، پایگاه صهیونیستی ارتش اسرائیل نیز گزارش داد، کاخ سفید پیش از اعزام تیم مذاکره‌کننده خود به سوئیس هشدار داده که به هیچ عنوان میز مذاکره با ایران را بدون توافق ترک نکنند.
البته نکته‌ای که درباره این رایزنی‌ها وجود دارد این است که مقامات آمریکایی به طور مداوم اسرائیل را در جریان محتوای گفت‌وگوهایی خود قرار می‌دهند. در همین رابطه بود که مری هارف، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا گفت: «ما به طور مدام شرکایمان درمنطقه، اسرائیل و کشورهای شورای همکاری را در جریان پرونده اتمی گذاشته و با آنها مشورت می‌کنیم.» البته ماجرا فراتر از اینهاست. چندی پیش یک مقام بلندپایه «اسرائیلی» گفته، اسرائیل و آمریکا به تفاهمی دست یافته‌اند که خواستار سیاست «عدم شگفتی» در چارچوب مذاکرات کنونی میان ایران و 1+5 برای رسیدن به توافق جامع شده است به این معنا که آمریکا پیش از برگزاری مذاکرات مستقیم دوجانبه با ایران در ژنو، اسرائیل را در جریان مباحث بگذارد.
با این وجود، مهمترین اظهارنظری که طی این مدت درباره موضوع هسته‌ای ایران شد، مربوط به سید عباس عراقچی، معاون وزیر امور خارجه کشورمان بود که اظهار داشت، «در صورت عدم توافق هسته‌ای، ایران به غنی‌سازی 20 درصد برمی‌گردد.» با این حال باید منتظر ماند و دید دور پنجم مذاکرات ایران و 1+5 در وین چگونه پیش می‌رود.