دنیای اقتصاد- جدیدترین گزارش گروه مطالعات محیط کسبوکار مرکز پژوهش‌های مجلس که در پاییز 91 صورت گرفته، منتشر شد. نتایج این مطالعه که بر اساس ارزیابی 285 تشکل اقتصادی از مولفه‌های فضای کسبوکار کشور صورت گرفته، حاکی از آن است که محیط کسبوکار کشور درپاييز 91 نمره بدتری نسبت به پاييز 90 کسب کرده است. همچنین نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که وضعیت مولفه‌های محیط کسبوکار کشور همچنان پایین‌تر از متوسط است. در این مطالعه، همچنين تشکل‌های اقتصادی به سه سوال درخصوص مهم‌ترین مسائل روز کسبوکار ایران پاسخ گفتند. براساس اين گزارش، 68 درصد از تشکل‌های اقتصادی مورد مطالعه عامل اصلی بی‌ثباتی قیمت‌ها در کشور را سوء‌مدیریت داخلی دانسته‌اند. همچنین نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که 63 درصد از صاحبان کسبوکار در جهت رقابت‌پذیری در تجارت خارجی و حمایت از تولید ملی، نرخ ارز 2000 تومان يا بالاتر را مناسب می‌دانند.285 تشکل اقتصادی ارزیابی خود را گفتند
نمره جدید محیط کسب و کار
مهم‌ترین عامل بی‌ثباتی قیمت‌ها از نگاه بنگاه‌هاي اقتصادی؛ ضعف مدیریت داخلی
دنیای‌اقتصاد- جدیدترین گزارش گروه مطالعات محیط کسبوکار مرکز پژوهش‌هاي مجلس شورای اسلامی که در پاییز 91 انجام شده حاکی از آن است که وضعیت فضای کسبوکار کشور نسبت به پاییز 90 بدتر شده است، بر اساس این گزارش که با ساختاری متفاوت از گزارش‌هاي بین‌المللی به ارزیابی 285 تشکل اقتصادی سراسر کشور از مولفه‌هاي ملی محیط کسبوکار پرداخته است، میانگین وزنی ارزیابی مولفه‌هاي کسبوکار 25/0 درصد بیشتر به سوی بدترین امتیاز یعنی 10 تمایل پیدا کرده است.
براساس این گزارش ارزیابی تشکل‌هاي اقتصادی از وضعیت مولفه‌هاي اقتصادی هم چنان پایین تر از متوسط است. نتایج این مطالعه نشان داده است که 68 درصد از تشکل‌هاي اقتصادی مورد مطالعه مهم ترین عامل بی‌ثباتی قیمت‌ها را ضعف مدیریت داخلی دانسته، 63 درصد بهترین نرخ ارز برای رقابت‌پذیری در تجارت خارجی را 2000 تومان و بیشتر ذکر کرده و 68 درصد شفاف نبودن قانون مالیاتی و مطالبات غیرقانونی در مالیات‌‌ستانی را مهم‌ترین مشکلی دانسته‌اند که در بازبینی قانون مالیات مستقیم باید مورد توجه قرار بگیرد.
بخش قابل توجهي از رشد اقتصادي هر كشور در گرو فضاي كسب و كار مناسب در آن كشور است. «فضاي كسب‌وكار خاكستري» اصطلاحی است که امروزه به فضای کسبوکار در ایران اطلاق مي‌شود، فضایی که بدون شک بر عملكرد مديران بنگاه‌هاي توليدي، نيروي كار، سرمايه‌گذاران اقتصادي، روند توليد و سایر فرآیندهای اقتصادی تاثیر مي‌گذارد. گزارش‌هاي سالانه مرکز پژوهش‌هاي مجلس گام‌هایی در جهت روشن‌تر شدن ابعاد فضای کسبوکار در ایران از نگاه صاحبان کسبوکار هستند. تازه‌ترین این گزارش‌ها علاوه بر ارزیابی 285 تشکل اقتصادی سراسر کشور از مولفه‌هاي ملی محیط کسبوکار، گزارشی از پایش محیط کسبوکار در پاییز 1391 نیز ارائه داده است. ساختار مطالعه از دوبخش تشکیل شده است، در بخش نخست مولفه‌هاي وضعیت کسبوکار توسط تشکل‌هاي اقتصادی ارزیابی شده و به وضعیت هر مولفه نمره‌ای از 1 تا 10 داده شده است، که اختصاص نمره 10 به معنی حالتی است که آن مولفه در اداره بنگاه‌هاي ارزیابی کننده به حدی تاثیر منفی گذاشته که بنگاه‌ها را تعطیل یا اداره آنها را غیرممکن کرده است و نمره 1، حالتی است که آن مولفه در اداره بنگاه‌هاي ارزیابی کننده مشکل چندانی ایجاد نکرده است. در بخش دوم این مطالعه سه سوال درباره مهم‌ترین مسائل روز کسبوکار ایران مطرح شده است.
از شفافیت نظام مالیاتی تا ضعف مدیریت داخلی
در پرسشنامه مربوط به این مطالعه، سه سوال درباره مهم‌ترین مسائل روز کسبوکار ایران مطرح شده است که برآیند پاسخ 285 تشکل اقتصادی مشارکت کننده در این مطالعه به ترتیب زیر است: سوال 1- به نظر شما در پاییز 1391 مهم‌ترین عامل بی‌ثباتی قیمت‌ها در کشورمان کدام عامل بوده است؟
جواب: آثار هدفمندی یارانه‌ها (3 درصد)، تحریم‌هاي خارجی (29 درصد) و ضعف مدیریت داخلی (68 درصد)
سوال 2 – به نظر شما برای رقابت پذیری در تجارت خارجی و حمایت از تولید ملی، نرخ ارز (دلار) بهتر است به کدام گزینه زیر نزدیک تر باشد؟
جواب: کمتر از 1500 تومان (37 درصد)، 2000 تومان (39 درصد)، 2500 تومان (14درصد) و 3000 تومان و بالاتر (10 درصد)
سوال 3 – به نظر شما کدام یک از مشکلات زیر در بازبینی قانون مالیات‌هاي مستقیم باید مورد توجه بیشتر قرار گیرند؟
جواب: شفاف نبودن مقررات مالیاتی (43 درصد)، مطالبات غیرقانونی در مالیات ستانی (25 درصد)، علی الراس بودن (17 درصد)، رویه‌هاي اداری پیچیده (15 درصد)
وضعیت مولفه‌هاي کسبوکار همچنان پایین‌تر از متوسط است. بنا به گزارش مرکز پژوهش‌هاي مجلس میانگین وزنی ارزیابی مولفه‌هاي محیط کسبوکار در این گزارش (پاییز 91) 70/5 از 10 (10 بدترین ارزیابی) بوده که تقریبا مشابه ارزیابی تابستان 1391 (با میانگین 73/5) بوده است، اما در مقایسه با پاییز سال قبل‌تر از آن (پاییز 1390 با میانگین 45/5 از 10) بدتر ارزیابی شده است. تشکل‌هاي اقتصادی مشارکت‌کننده در تهیه گزارش پاییز 91، مولفه‌هاي ملی محیط کسبوکار در ایران طی پاییز 1391 را همچنان در وضعیت پایین‌تر از متوسط ارزیابی کرده‌اند.
بدترین مشکل: بی‌ثباتی قیمت مواد اولیه
بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌هاي مجلس در این مطالعه، به ترتیب سه مولفه «بی‌ثباتی در قیمت مواد اولیه»، «مشکل دریافت تسهیلات از بانک ها» و «اعمال تحریم‌هاي بین‌المللی علیه کشورمان»، مجموعا بدتر از بقیه مولفه‌ها ارزیابی شده‌اند. همچنین مولفه‌هاي «ضعف زیرساخت‌هاي تامین برق»، «ضعف زیرساخت‌هاي حمل و نقل» و «تمایل مردم به خرید کالاهای خارجی و تقاضای کم برای محصولات ایرانی مشابه» نسبت به سایر مولفه‌ها در پاییز 1391 بهتر ارزیابی شده‌اند.
بدترین البرز، بهترین چهارمحال و بختیاری
بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌هاي مجلس تشکل‌هاي اقتصادی استان‌هاي البرز، مازندران، بوشهر و کرمان به ترتیب با میانگین ارزیابی 96/6، 71/6، 66/6 و 63/6 مجموعا بدترین ارزیابی را به خود اختصاص داده‌اند. تشکل‌هاي اقتصادی استان‌هاي چهارمحال و بختیاری، کردستان، سمنان و خراسان جنوبی به ترتیب با میانگین ارزیابی 18/4، 50/4، 96/4 و 96/4 مجموعا ارزیابی بهتری نسبت به سایر استان‌ها از وضعیت مولفه‌هاي محیط کسبوکار در پاییز 1391 ارائه کرده‌اند.
مولفه‌هاي ملی کسبوکار چه هستند؟
به گزارش مرکز پژوهش‌هاي مجلس مولفه‌هاي ملی محیط کسبوکار، مجموعه عواملی‌اند که به طور مشترک بر اداره و عملکرد همه بنگاه‌ها در جامعه مورد مطالعه اثر مي‌گذارند، اما تقریبا خارج از کنترل مدیران بنگاه‌ها قرار دارند. محیط کسبوکار عمدتا در حوزه بنگاه‌هاي کوچک و متوسط بررسی و مطالعه مي‌شود، زیرا بنگاه‌هاي بزرگ تا حدودی مي‌توانند با صرف هزینه‌هایی مانند تبلیغات برای تغییر فرهنگ مصرفی یا عملیات لابی در محافل سیاستگذار، عوامل خارجی موثر بر اداره و عملکرد بنگاه‌هایشان را مهار کنند. اما بنگاه‌هاي کوچک و متوسط چنین قابلیتی ندارند و به همین دلیل بهبود محیط کسبوکار برای بنگاه‌هاي کوچک و متوسط اهمیت زیادی دارد.
چه تفاوتی با گزارش‌هاي جهانی دارد؟
مولفه‌هاي محیط کسبوکار در گزارش‌هاي مرکز پژوهش‌هاي مجلس به اقتضا و تناسب با شرایط اقتصاد ایران شناسایی و تعریف شده‌اند و با شاخص‌هاي مشهور بین‌المللی نظیر شاخص «انجام کسبوکار» بانک جهانی تفاوت‌هایی دارند. در گزارش‌هاي «انجام کسبوکار» بانک جهانی که از سال 2002 منتشر مي‌شوند، کیفیت مقررات‌گذاری کسبوکار در 4 سطح راه‌اندازی، گسترش، بهره‌وری و اتمام فعالیت اقتصادی بررسی مي‌شود. بنابراین این گزارش لزوما جامع نیست و به مقوله مولفه‌هاي کسبوکار تنها از زاویه تولد، حیات و مرگ شرکت‌ها مي‌پردازد. جز گزارش شناخته شده «انجام کسبوکار» بانک جهانی، گزارش‌هاي بین‌المللی تخصصی دیگری نیز وجود دارند که به بررسی مولفه‌هاي کسبوکار مي‌پردازند، این گزارش‌ها هریک به مقوله خاصی نظیر آزادی اقتصادی، خطرپذیری و حقوق مالکیت تمرکز دارند. گزارش مرکز پژوهش‌هاي مجلس اما ترکیبی از این مولفه‌ها را بررسی مي‌کند، مولفه‌هاي کسبوکار مورد بررسی در این گزارش‌ها طی زمستان 1388 تا بهار 1389 به روش دلفی از 80 تشکل اقتصادی سراسری به دست آمده‌اند، همچنین از زمستان 1390 به بعد وضعیت «مولفه‌هاي محیط کسبوکار» صرفا از نظر تشکل‌هاي اقتصادی مورد ارزیابی قرار گرفته و عملکرد دستگاه‌هاي مرتبط با محیط کسبوکار ارزیابی نمي‌شود.