EN    AR    KU   

krccima

کیوان کاشفی در جلسه شصت و هفتم شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی که امروز (۱۱خرداد) در استانداری کرمانشاه برگزار شد، ابتدا اشاره‌ای به موضوع بالا بودن نرخ تورم کرمانشاه داشت و افزود: این نرخ بالای تورم برای مردم قابل قبول نیست زیرا توقع ندارند قیمت کالاها در کرمانشاه با این ابعاد اقتصادی، نسبت به سایر استان‌ها بیشتر باشد.

وی ادامه داد: از سوی دیگر تجمیع نرخ تورم با نرخ بیکاری که بیانگر شاخص فلاکت است، بعد منفی در اذهان عمومی ایجاد می‌کند.
وی  از بررسی دقیق و علمی دلایل بالا بودن تورم کرمانشاه توسط کارشناسان اتاق بازرگانی استان یاد کرد و با اشاره به چند دلیل عمده که برای این امر مشخص شده، یادآور شد: با توجه به دلایلی که پیدا کردیم می‌توان با برنامه‌ریزی درست و با تدوین فرمول مشخص، نرخ تورم کرمانشاه را کاهش داد.
کاشفی مسائل فرهنگی را یکی از مهمترین دلایل بالا بودن نرخ تورم کرمانشاه دانست و عنوان کرد: متاسفانه در استان ما به دلیل مسائلی از جمله ساعت کار محدود، متخصص نبودن نیروی کار و ... هزینه تولید و خدمات گران است و بر نرخ تورم تاثیر مستقیم دارد.
وی عدم نظارت مناسب بر سیستم خرده‌فروشی را از دیگر دلایل بالا بودن نرخ تورم استان اعلام کرد و ادامه داد: طی چند سال گذشته بازرسی اصناف به دلیل مسائل مالی تضعیف شده و بر نظارت‌ها اثر گذاشته است.
رئیس اتاق کرمانشاه اظهار کرد: به علاوه، جای بازارها و میادین تحت نظارت شهرداری و سایر دستگاه‌ها که در بسیاری از شهرهای دیگر کشور برای استفاده اقشار با سطح اقتصادی پایین وجود دارد نیز در کرمانشاه خالی است و بر بالا بودن نرخ تورم اثرگذار است.
کاشفی خاطرنشان کرد: در کرمانشاه روزبازارها برای عرضه کالاها از تولید به مصرف نیز جا نیفتاده است.
وی از سهم حوزه لجستیک بر نرخ تورم بالا در کرمانشاه هم یاد کرد و گفت: راه‌اندازی حمل و نقل ریلی می‌تواند به کاهش هزینه‌های تولید و خدمات کمک کند.
رئیس اتاق کرمانشاه عنوان کرد: از سوی دیگر به دلیل مرزی بودن کرمانشاه و ارزان بودن قیمت کالاها در ایران برای عراقی‌ها، بخشی از خرید آنها از کرمانشاه صورت می‌گیرد که البته سهم آن در نرخ بالای تورم به نسبت سایر عوامل کمتر است.
کاشفی با اشاره به مشخص بودن دلایل اصلی بالا بودن تورم در کرمانشاه،خواستار اختصاص جلساتی برای نرخ تورم و تعدیل آن ذیل کارگروه تنظیم بازار استان شد و ابراز امیدواری کرد با برنامه‌ریزی اصولی بتوان تورم استان را کاهش داد.
 
جای خالی آمارها و هدف‌گذاری صادرات در کرمانشاه
عضو هیات رییسه اتاق ایران در ادامه از اینکه  آمارهای صادراتی در استان طی دو ماه فروردین و اردیبهشت هنوز اعلام نشده انتقاد کرد و گفت: اینکه وضعیت میزان و نوع کالاهای صادراتی از هر مرز استان را با گذشت دو ماه از شروع سال در اختیار ما قرار ندادند پذیرفتنی نیست و امکان برنامه‌ریزی را از ما می‌گیرد.
کاشفی از جای خالی هدف‌گذاری دقیق صادرات در استان کرمانشاه هم یاد کرد و ادامه داد: برای استان مرزی مانند کرمانشاه باید پروتکل مشخصی برای تک تک مرزهای صادراتی استان داشته باشیم.
وی تاکید کرد: این مهم باید در دستورکار کارگروه توسعه صادرات استان قرار بگیرد.
 
به فکر تامین نیروی کار صنایع نفت و پتروشیمی در دست احداث  کرمانشاه باشیم
رییس اتاق کرمانشاه در ادامه از اینکه کرمانشاه طی دو، سه سال آینده به قطب صنایع نفت و پتروشیمی تبدیل می‌شود یاد کرد و گفت: پتروشیمی چهارم با قدرت در حال پیگیری است، در حوزه میادین نفتی و گازی اقدامات خوبی در غرب استان و همچنین پیگیری‌هایی برای پتروشیمی سنقر، اورامانات و ... در دست اقدام می‌باشد.
وی با بیان اینکه بهره‌برداری از این صنایع نیازمند نیروی کار قابل توجهی است، اظهار کرد: اگر از هم اکنون به فکر نیروها و تکنیسین تخصصی این واحدها نباشیم به نیروی کار استان‌های دیگر وابسته خواهیم شد.
وی بر لزوم آموزش نیروی کار ماهر و متخصص برای صنایع نفت و پتروشیمی کرمانشاه تاکید کرد و گفت: باید از ظرفیت دانشگاه‌های استان از جمله دانشگاه رازی، دانشگاه صنعتی و ... برای راه‌اندازی رشته‌های تخصصی و آموزش نیروی تحصیل کرده استفاده کنیم.
وی در ادامه این نشست به افزایش قابل توجه تعرفه گاز صنایع استان هم اشاره کرد و گفت: در سالی که مزین به نام حمایت از تولید است چنین افزایشی پذیرفتنی نیست.
کاشفی اظهار کرد: لازم است این موضوع از طریق شورای گفت‌وگوی استانی و ملی با جدیت پیگیری شود و اگر قانونی در این زمینه وجود دارد اصلاح گردد.
 

جلسه کارشناسی شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی کرمانشاه با بررسی مشکلات تامین اجتماعی برگزار شد.

به گزارش روابط عمومی اتاق کرمانشاه، دکتر بیژن رضایی مسئول دبیرخانه شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی کرمانشاه در ابتدای این جلسه از اهمیت این شورا و جایگاه آن یاد کرد و گفت: شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی یکی از قوی‌ترین شوراها در کشور و کرمانشاه است.

وی ادامه داد: در سطح ملی این شورا متشکل از چند وزیر، مسئولین ملی، بخش خصوصی و ... است و در سطح استانی نیز ریاست شورا با استاندار بوده و نمایندگان مجلس، دادستان، تعدادی از مدیران و بخش خصوصی عضو این شورا هستند.

مسئول دبیرخانه شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی کرمانشاه تاکید کرد: قابلیت‌های این شورا به اندازه‌ای است که می‌تواند برای اصلاح و یا وضع قوانین پیشنهاد بدهد و پیشنهاداتی که از شورای گفت‌وگوی ملی می‌رود باید ظرف مدت سه ماه در مجلس بررسی شود.

به گفته رضایی، در سطح استان نیز این شورا به بررسی مشکلات فضای کسب و کار می‌پردازد و اگر مشکلی در استان قابل حل باشد مصوبه لازم برای آن ارایه می‌شود و مشکلاتی که فراتر از اختیارات استان باشد به شورای ملی ارجاع می‌شود.

وی خاطرنشان کرد: یکی دیگر از ویژگی‌های شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی در کرمانشاه برگزاری جلسات کارشناسی پیش از جلسات اصلی است و هیچ موضوعی بدون کارشناسی و برگزاری یک یا چند جلسه کارشناسی به شورای اصلی نمی‌رود.

در ادامه این جلسه مشکلات تامین اجتماعی در حوزه حسابرسی سازمان تامین اجتماعی و ماده ۴۷ قانون تامین اجتماعی بررسی شد.

در ادامه داریوش پناهی دبیر اتاق کرمانشاه نیز با اشاره به تعامل خوبی که با تامین اجتماعی وجود دارد و همراهی مدیران این دستگاه در استان، اظهار کرد: می‌توان با افزایش این تعامل بخش زیادی از این مشکلات را حل کرد.

سایر فعالان اقتصادی حاضر در جلسه نیز به بیان مشکلات خود پرداختند.

در اولین جلسه شورای برنامه ریزی و توسعه استان در سال ۱۴۰۰، آئین نامه اجرایی نظارت بر شعار سال که توسط اتاق کرمانشاه طراحی و تدوین گردیده بود، با اکثریت آرا مورد تصویب قرار گرفت .

به گزارش روابط عمومی اتاق کرمانشاه، کیوان کاشفی رئیس اتاق کرمانشاه در این نشست عنوان کرد: با تصویب شورای گفتگوی دولت و بخش خصوصی استان در جلسه مورخ پنجم فروردین سالجاری مقرر گردید طرحی برای تحقق نام گذاری سال تولید؛ پشتیبانی ها و مانع زدایی ها در اتاق تهیه گردد و بلافاصله تیم کاری اتاق متشکل از متخصصان، صاحب نظران و اساتید دانشگاه تشکیل و مطالعات و جلسات متعدد برگزار شد.
وی ادامه داد: بررسی اسناد و مطالعات سال های قبل، نظرخواهی از دستگاه های اجرایی استان، بررسی طرح ها و اقدامات ارسالی از وزارت خانه ها به دستگاه ها و همچنین برگزاری نشست هایی با تشکل های اقتصادی استان در حوزه های مختلف کشاورزی، صنعت، معدن و خدمات از مواردی بود که در راستای تهیه طرح تحقق نام گذاری سالجاری انجام گردید.
عضو هیات رئیسه اتاق ایران اظهار کرد: پس از بررسی های کارشناسی دریافتیم جنس مشکلاتی که هم اکنون موجود است، همان مسائلی است که در سال های قبل هم وجود داشته و مواردی دیگر همچون مسائل ارزی و برگشت ارز - عدم پیش بینی بازار و سخت شدن "مالیات ستانی" در کشور نیز به آنها اضافه شده است.
وی ادامه داد: به همین دلیل احکام و برنامه هایی که از سوی وزارت خانه ها و مرکز کشور به دستگاه ها ابلاغ گریده مد نظر قرار گرفته شده و بسته های جدیدی اعلام نگردید.
کاشفی خاطر نشان کرد: آنچه بسیار اهمیت دارد لزوم نظارت در اجرای این فرامین و احکام است که بصورت صحیح اجرا شده و در حد شعار و برنامه باقی نماند.
وی یادآور شد: اگر این برنامه ها دقیق، به موقع و صحیح اجرا گردد قطعا شاهد بهبود وضعیت کسب و کار در استان خواهیم بود.
رئیس اتاق کرمانشاه گفت: پلتفرمی جهت ارائه به دستگاه های استان تهیه شده که بر اساس آن پیشرفت اقدامات هر دستگاه در خصوص پشتیبانی ها و مانع زدایی ها به صورت ماهانه گزارش میگردد که پس از راستی آزمایی دستگاه ها با عملکرد خوب و دستگاه های ضعیف را معرفی خواهیم کرد.
کاشفی در ادامه به متن آئین نامه کمیته نظارت بر نامگذاری سال 1400 اشاره کرد و گفت: این آئین نامه در راستای تحقق حداکثری نامگذاری سال تشکیل شده و وظیفه نظارت، سنجش عملکرد، اولویت بندی دستگاهها و نهادهای اداری دولتی، نهادهای عمومی غیر دولتی و تشکلهای بخش خصوصی دارای وظیفه اجرایی مصرح در قانون و مقررات و بخشنامه های دولتی را در طول سال 1400 خورشیدی را به عهده دارد.
وی به ارکان این کمیته اشاره کرد و افزود: استاندار کرمانشاه به عنوان رئیس کمیته، دادستان استان ، رئیس سازمان بازرسی، معاونت هماهنگی امور اقتصادی استانداری، رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان و رئیس اتاق بازرگانی استان به عنوان دبیر و مسئول دبیرخانه اعضای کمیته نظارت را تشکیل میدهند.
عضو هیات رئیسه اتاق ایران تصریح کرد: این کمیته از خرداد ماه به صورت مستمر انتهای هر ماه تشکیل جلسه داده و بر اساس شاخصهای منظم و مشخص نسبت به بررسی عملکرد دستگاههای میپردازد.
کاشفی گفت: نوع گزارش نظارتی این کمیته به صورت بررسی عملکرد ماهیانه، فصلی، شش ماهه و سالیانه خواهد بود و نتایج مصوب شده در کمیته برای تشویق، تنبیه و یا اصلاح رویه ها، مورد استناد قرار خواهد گرفت.
وی افزود: دبیر خانه کمیته در اتاق بازرگانی مستقر میگردد و کارگروه نظارت ویژه از روسا یا کارشناس و بازرسان ویژه معرفی شده هر دستگاه عضو کمیته تشکیل میگردد که هر یک به صورت واحد حکم بازرس ویژه رئیس دستگاه معرفی کننده خود را دارا خواهند بود. رئیس این کارگروه، معاونت هماهنگی امور اقتصادی استانداری است.
کاشفی گفت: این کارگروه شاخص واحد پایش کننده را با استفاده از مجموعه ای از دستور العملهای ابلاغ شده رسمی از دستگاههای بالادستی مبتنی بر نامگذاری سال و نیز پرسشنامه سنجش فضای کسب و کار، در قالبی از شاخصهای پیمایشی و غیر پیمایشی را تهیه و مبدا قرار خواهد داد.
وی در پایان در خصوص نحوه گزارش دهی این کمیته گفت: وظیفه مکاتبات کمیته، دبیرخانه و کارگروه با مخاطبان مربوطه به عهده دبیرخانه کمیته نظارت بر تحقق نامگذاری سال خواهد بود و کلیه گزارشهای نظارتی کمیته به صورت مستمر ماهیانه، فصلی، شش ماهه و سالیانه تهیه و منتشر خواهد شد.

" نظر به اطلاع واصله از سفارت مالزی در کشورمان به اطلاع می رساند، انجمن توسعه تجارت خارجی مالزی (MATRADE)  و آژانس ملی صادرات مالزی برنامه بین المللی تأمین منابع (INSP) MIHAS را در راستای هفدهمین نمایشگاه بین المللی حلال مالزی (MIHAS) 2021 در زمینه های: خوردنی ها و نوشیدنی های حلال، داروسازی حلال، سرمایه گذاری اسلامی، حلال لجستیک، فشن اسلامی (مادست فشن) و فناوری غذایی از تاریخ  یکم ماه آوریل لغایت یکم ماه سپتامبر سال جاری میلادی مصادف با "12 فروردین لغایت 10 شهریور ماه سال 1400" به صورت آنلاین برگزار و از تجار علاقه مند جهت شرکت در جلسات مجازی با تولیدکنندگان و صادرکنندگان مالزی دعوت به عمل آورده است. 

  لذا خواهشمند است چنانچه تمایل به شرکت در رویداد مذکور را دارید، جهت ثبت نام و کسب اطلاعات بیشتر با mwtehran@klin.gov.my   و  dubai@matrade.gov.my  تماس حاصل نمایید." 

اطلاعات تکمیلی به پیوست می باشد.

چهارشنبه, 22 ارديبهشت 1400 10:56

تنها مسیر عبور از بحران

khashefi433

هنگامی که نخستین گروه از خانواده‌های طبقه متوسط یا کارگری در ایالات‌متحده از پرداخت اقساط وام‌های مسکن درماندند و بانک‌ها خانه‌های آنها را مالک شدند، تصویر ساده‌ای از گسترش فقر و کاهش قدرت خرید در ایالات‌متحده به چشم مردمان آمد، سپس با گسترش موضوع و افزایش تعداد خانه‌هایی که به عنوان وثیقه توقیف شده و روی دست بانک‌ها مانده بود، آن تصویر ساده به یک مشکل بانکی تبدیل شد که ابعاد ملی داشت و می‌شد نام آن را بحران گذاشت. چند بانک ورشکست شدند و موسسات وابسته به آنها از میان رفتند. سپس بحران، اقیانوس اطلس را پیمود و به نقاط دوردستی چون ایسلند رسید که کل نظام بانکی آن و پس‌انداز مردمش توسط بحران بانکی بین‌المللی بلعیده شد. آتشفشان بحران بیدار شده و زلزله حاصل از آن تا عمق اروپا را لرزانده بود. دنیا برای همه تغییر کرد.
تنها مسیر عبور از بحران
این ذات بحران متصل است؛ بحرانی که در سال ۲۰۰۸ اقتصاد جهان را زمینگیر کرد، در مقایسه با برهه کنونی چه از نظر عمق و چه از منظر اثرگذاری به هیچ عنوان قابل قیاس نیست و به اذعان اهالی اقتصادی از جنگ جهانی به بعد، هیچ واقعه‌ای به اندازه کرونا، اقتصاد جهان را دستخوش تغییر و آسیب نکرده بود. بحران ناشی از پاندمی کرونا با اختلال در زنجیره تامین، تجارت جهانی را در رکودی عمیق فرود برد و با گذشت بیش از یک‌سال به تازگی نشانه‌هایی از بهبود تجارت در بخش‌هایی از جهان به چشم می‌‌آید؛ رگه‌هایی که مختص اقتصادهای پیشرفته است و این نشانه‌های بهبود چندان ارتباطی به ایران ندارد. به همان سیاق که ایران در مراقبت و پیشگیری از شیوع بیماری و کنترل آن چندان موفق نبوده، در مراقبت از اقتصاد و فعالان اقتصادی هم دستاورد برجسته‌ای نداشته است. شیوع کرونا در روزهای پایانی سال ۲۰۱۹، فراتر از پیش‌بینی‌ها، اقتصاد جهان را متاثر کرد و به‌دلیل محدودیت‌‌ ارتباط و بسته شدن مرزها، شدیدترین لطمه‌ها را به زیربخش‌هایی از اقتصاد زد که مرتبط با تجارت بود. چنان‌که اخیرا سازمان تجارت جهانی طی وبیناری شیوع کرونا را توفانی تعبیر کرد که تجارت جهانی کالا و خدمات را در سال ۲۰۲۰ به‌طور قطعی تا ۲۴ درصد کاهش داد. از سوی دیگر، در همین بازه زمانی افزایش قیمت جهانی حمل‌ونقل نیز بار سنگین‌تری را به تجارت جهان وارد کرد. بر خلاف بحران مالی جهانی در سال ۲۰۰۸ که تنها بخش‌هایی از اقتصاد جهان را درگیر کرد، کرونا تک‌تک کشورها و زیربخش‌های اقتصاد را به چالش کشید؛ ایران نیز از بحران در امان نماند. چنان‌که طی دو دهه گذشته برای نخستین بار، تجارت ایران با کسری مواجه شد. درحالی‌که از ابتدای سال ۱۹۹۹ تا سال ۲۰۱۹ ایران همواره شاهد مازاد تجاری در تمامی فصول بود، در سال ۲۰۲۰ با کسری بالغ بر ۲۰۰میلیون دلاری صادرات نسبت به واردات مواجه شد. طی سال ۲۰۲۰ تحریم‌ها، شیوع کرونا و کاهش چشمگیر قیمت نفت در کنار هم قرار گرفت تا یکی از بزرگ‌ترین و جدی‌ترین چالش‌های اقتصادی ایران شکل گیرد.

چالش‌برانگیزتر از رخدادهای تحمیل شده بر اقتصاد ایران طی یک‌سال گذشته، آنچه همواره چهره بخش نحیف خصوصی اقتصاد را تکیده‌تر کرده و دایره آنها را کوچک‌تر می‌کند، آن است که اشاره شد: نشانی از بهبود در روند اقتصادی و بازرگانی کشور دیده نمی‌شود. اکنون با گذشت قریب ۱۵ماه از آغاز همه‌گیری کرونا، اقتصادهای بزرگ جهانی یا بازیابی شده یا در مسیر بهبود قرار گرفته‌اند، اما فعالان بخش‌های اقتصادی در ایران کماکان از کانون توجه و حمایت به دور هستند.

اینکه اقتصاد کشورهای پیشرفته و توسعه‌یافته توانست بحران را پشت سر گذاشته و در مسیر بازیابی قرار گیرد، فراتر از توان و ظرفیت‌های بزرگ اقتصادی کمپانی‌های قدرتمند و متکی به حمایت‌های دولتی بود. در کشورهایی چون آمریکا، چین و کره‌جنوبی رقمی معادل ۱۰درصد تولید ناخالص داخلی برای حمایت از کسب‌وکارهای آسیب‌دیده ناشی از کرونا اختصاص یافت و در کشورهایی مانند آلمان و ژاپن حتی این رقم فراتر رفت و به ۱۸درصد رسید. در مجموع، میانگین جهانی حمایت‌های دولتی از فعالان اقتصادی در بحران کرونا، کمتر از ۵درصد از تولید ناخالص داخلی نبود. این درحالی است که حمایت‌های دولتی در ایران به استناد آمارهای دولتی، از ۳درصد هم فراتر نرفت.

چالش‌های دولت در تامین منابع مالی به‌دلیل تحریم‌ها و محدود شدن فروش نفت از یکسو و البته باور نداشتن به جایگاه بخش‌خصوصی در اقتصاد نفت‌محور ایران از سوی دیگر، سبب شد برنامه دولت برای حمایت از فعالان اقتصادی در زمان شیوع کرونا آنچنان که باید اثرگذار نباشد. اما امروز شرایط ادامه حیات برای فعالان بخش‌خصوصی دشوارتر از قبل شده و اندک تعللی برای مدیریت بحران، می‌تواند فاجعه‌ای با ابعاد وسیع‌تر به همراه داشته باشد. امروز، شرایط بخش‌خصوصی بی‌شباهت به سفره‌های آب خشک‌شده زیرزمینی نیست؛ سفره‌های آب زیرزمینی حیات‌شان به جاری بودن آب در آنهاست و اگر زمان خشک بودن‌شان طولانی شود، از بین می‌روند و پس از آن، هر مقدار بارندگی هم به این منابع زیرزمینی برسد، اثری نخواهد داشت؛ چراکه کارکرد سفره‌ها به وجود منابع و شیارهایی در زیر زمین وابسته است و به‌دلیل خشکی بیش از اندازه، از بین می‌روند. بخش‌خصوصی نیز اکنون در چنین شرایطی قرار گرفته، محدودیت‌های ناشی از تحریم‌ و شیوع کرونا از یکسو و قوانین مخل و موانع کسب‌وکار از سوی دیگر درحال خشک کردن تمام ظرفیت‌های بخش‌خصوصی است که اگر روزی چنین اتفاقی بیفتد، بدون تردید سیل منابع و حمایت‌های دولتی هم ثمری نخواهد داشت و بارانی می‌شود در شوره‌زار.

حال در شرایط فعلی که نه نشانی از کنترل کرونا دیده می‌شود و نه امید روشنی به کاهش تحریم‌هاست و چرخ تجارت ایران، مسیر صعب و سنگلاخ را در پیش گرفته، چه باید کرد تا سفره تجارت کشور خشک نشود؟ صریح‌ترین و گویاترین پاسخ به این چالش در شعار سال که از سوی مقام معظم رهبری طرح شده، مستتر است: مانع‌زدایی. تردیدی نیست که چالش‌های اقتصادی ناشی از کرونا تا پایان ۱۴۰۰ هم ادامه خواهد داشت و چندان امیدی هم به کم‌اثرشدن تحریم‌های بین‌المللی در این بازه زمانی نیست. اما در برهه کنونی از میان برداشتن قوانین مخل کسب‌وکار و تسهیل تجارت، بزرگ‌ترین خدمتی‌ است که دولت می‌تواند برای نجات اقتصاد کرونازده انجام دهد. تسهیل قوانین مخل و آیین‌نامه‌های غیرکارشناسی و مزاحم در چهار محور مالیاتی، تامین‌اجتماعی، گمرک و در نهایت بانک و بازار سرمایه، می‌تواند بخش‌خصوصی را به عنوان ستون فقرات اقتصاد از این گرداب هائل به سلامت عبور دهد.


کیوان کاشفی
عضو هیات‌رئیسه اتاق ایران

 

چهارشنبه, 22 ارديبهشت 1400 10:54

تنها مسیر عبور از بحران

هنگامی که نخستین گروه از خانواده‌های طبقه متوسط یا کارگری در ایالات‌متحده از پرداخت اقساط وام‌های مسکن درماندند و بانک‌ها خانه‌های آنها را مالک شدند، تصویر ساده‌ای از گسترش فقر و کاهش قدرت خرید در ایالات‌متحده به چشم مردمان آمد، سپس با گسترش موضوع و افزایش تعداد خانه‌هایی که به عنوان وثیقه توقیف شده و روی دست بانک‌ها مانده بود، آن تصویر ساده به یک مشکل بانکی تبدیل شد که ابعاد ملی داشت و می‌شد نام آن را بحران گذاشت. چند بانک ورشکست شدند و موسسات وابسته به آنها از میان رفتند. سپس بحران، اقیانوس اطلس را پیمود و به نقاط دوردستی چون ایسلند رسید که کل نظام بانکی آن و پس‌انداز مردمش توسط بحران بانکی بین‌المللی بلعیده شد. آتشفشان بحران بیدار شده و زلزله حاصل از آن تا عمق اروپا را لرزانده بود. دنیا برای همه تغییر کرد.
تنها مسیر عبور از بحران
این ذات بحران متصل است؛ بحرانی که در سال ۲۰۰۸ اقتصاد جهان را زمینگیر کرد، در مقایسه با برهه کنونی چه از نظر عمق و چه از منظر اثرگذاری به هیچ عنوان قابل قیاس نیست و به اذعان اهالی اقتصادی از جنگ جهانی به بعد، هیچ واقعه‌ای به اندازه کرونا، اقتصاد جهان را دستخوش تغییر و آسیب نکرده بود. بحران ناشی از پاندمی کرونا با اختلال در زنجیره تامین، تجارت جهانی را در رکودی عمیق فرود برد و با گذشت بیش از یک‌سال به تازگی نشانه‌هایی از بهبود تجارت در بخش‌هایی از جهان به چشم می‌‌آید؛ رگه‌هایی که مختص اقتصادهای پیشرفته است و این نشانه‌های بهبود چندان ارتباطی به ایران ندارد. به همان سیاق که ایران در مراقبت و پیشگیری از شیوع بیماری و کنترل آن چندان موفق نبوده، در مراقبت از اقتصاد و فعالان اقتصادی هم دستاورد برجسته‌ای نداشته است. شیوع کرونا در روزهای پایانی سال ۲۰۱۹، فراتر از پیش‌بینی‌ها، اقتصاد جهان را متاثر کرد و به‌دلیل محدودیت‌‌ ارتباط و بسته شدن مرزها، شدیدترین لطمه‌ها را به زیربخش‌هایی از اقتصاد زد که مرتبط با تجارت بود. چنان‌که اخیرا سازمان تجارت جهانی طی وبیناری شیوع کرونا را توفانی تعبیر کرد که تجارت جهانی کالا و خدمات را در سال ۲۰۲۰ به‌طور قطعی تا ۲۴ درصد کاهش داد. از سوی دیگر، در همین بازه زمانی افزایش قیمت جهانی حمل‌ونقل نیز بار سنگین‌تری را به تجارت جهان وارد کرد. بر خلاف بحران مالی جهانی در سال ۲۰۰۸ که تنها بخش‌هایی از اقتصاد جهان را درگیر کرد، کرونا تک‌تک کشورها و زیربخش‌های اقتصاد را به چالش کشید؛ ایران نیز از بحران در امان نماند. چنان‌که طی دو دهه گذشته برای نخستین بار، تجارت ایران با کسری مواجه شد. درحالی‌که از ابتدای سال ۱۹۹۹ تا سال ۲۰۱۹ ایران همواره شاهد مازاد تجاری در تمامی فصول بود، در سال ۲۰۲۰ با کسری بالغ بر ۲۰۰میلیون دلاری صادرات نسبت به واردات مواجه شد. طی سال ۲۰۲۰ تحریم‌ها، شیوع کرونا و کاهش چشمگیر قیمت نفت در کنار هم قرار گرفت تا یکی از بزرگ‌ترین و جدی‌ترین چالش‌های اقتصادی ایران شکل گیرد.

چالش‌برانگیزتر از رخدادهای تحمیل شده بر اقتصاد ایران طی یک‌سال گذشته، آنچه همواره چهره بخش نحیف خصوصی اقتصاد را تکیده‌تر کرده و دایره آنها را کوچک‌تر می‌کند، آن است که اشاره شد: نشانی از بهبود در روند اقتصادی و بازرگانی کشور دیده نمی‌شود. اکنون با گذشت قریب ۱۵ماه از آغاز همه‌گیری کرونا، اقتصادهای بزرگ جهانی یا بازیابی شده یا در مسیر بهبود قرار گرفته‌اند، اما فعالان بخش‌های اقتصادی در ایران کماکان از کانون توجه و حمایت به دور هستند.

اینکه اقتصاد کشورهای پیشرفته و توسعه‌یافته توانست بحران را پشت سر گذاشته و در مسیر بازیابی قرار گیرد، فراتر از توان و ظرفیت‌های بزرگ اقتصادی کمپانی‌های قدرتمند و متکی به حمایت‌های دولتی بود. در کشورهایی چون آمریکا، چین و کره‌جنوبی رقمی معادل ۱۰درصد تولید ناخالص داخلی برای حمایت از کسب‌وکارهای آسیب‌دیده ناشی از کرونا اختصاص یافت و در کشورهایی مانند آلمان و ژاپن حتی این رقم فراتر رفت و به ۱۸درصد رسید. در مجموع، میانگین جهانی حمایت‌های دولتی از فعالان اقتصادی در بحران کرونا، کمتر از ۵درصد از تولید ناخالص داخلی نبود. این درحالی است که حمایت‌های دولتی در ایران به استناد آمارهای دولتی، از ۳درصد هم فراتر نرفت.

چالش‌های دولت در تامین منابع مالی به‌دلیل تحریم‌ها و محدود شدن فروش نفت از یکسو و البته باور نداشتن به جایگاه بخش‌خصوصی در اقتصاد نفت‌محور ایران از سوی دیگر، سبب شد برنامه دولت برای حمایت از فعالان اقتصادی در زمان شیوع کرونا آنچنان که باید اثرگذار نباشد. اما امروز شرایط ادامه حیات برای فعالان بخش‌خصوصی دشوارتر از قبل شده و اندک تعللی برای مدیریت بحران، می‌تواند فاجعه‌ای با ابعاد وسیع‌تر به همراه داشته باشد. امروز، شرایط بخش‌خصوصی بی‌شباهت به سفره‌های آب خشک‌شده زیرزمینی نیست؛ سفره‌های آب زیرزمینی حیات‌شان به جاری بودن آب در آنهاست و اگر زمان خشک بودن‌شان طولانی شود، از بین می‌روند و پس از آن، هر مقدار بارندگی هم به این منابع زیرزمینی برسد، اثری نخواهد داشت؛ چراکه کارکرد سفره‌ها به وجود منابع و شیارهایی در زیر زمین وابسته است و به‌دلیل خشکی بیش از اندازه، از بین می‌روند. بخش‌خصوصی نیز اکنون در چنین شرایطی قرار گرفته، محدودیت‌های ناشی از تحریم‌ و شیوع کرونا از یکسو و قوانین مخل و موانع کسب‌وکار از سوی دیگر درحال خشک کردن تمام ظرفیت‌های بخش‌خصوصی است که اگر روزی چنین اتفاقی بیفتد، بدون تردید سیل منابع و حمایت‌های دولتی هم ثمری نخواهد داشت و بارانی می‌شود در شوره‌زار.

حال در شرایط فعلی که نه نشانی از کنترل کرونا دیده می‌شود و نه امید روشنی به کاهش تحریم‌هاست و چرخ تجارت ایران، مسیر صعب و سنگلاخ را در پیش گرفته، چه باید کرد تا سفره تجارت کشور خشک نشود؟ صریح‌ترین و گویاترین پاسخ به این چالش در شعار سال که از سوی مقام معظم رهبری طرح شده، مستتر است: مانع‌زدایی. تردیدی نیست که چالش‌های اقتصادی ناشی از کرونا تا پایان ۱۴۰۰ هم ادامه خواهد داشت و چندان امیدی هم به کم‌اثرشدن تحریم‌های بین‌المللی در این بازه زمانی نیست. اما در برهه کنونی از میان برداشتن قوانین مخل کسب‌وکار و تسهیل تجارت، بزرگ‌ترین خدمتی‌ است که دولت می‌تواند برای نجات اقتصاد کرونازده انجام دهد. تسهیل قوانین مخل و آیین‌نامه‌های غیرکارشناسی و مزاحم در چهار محور مالیاتی، تامین‌اجتماعی، گمرک و در نهایت بانک و بازار سرمایه، می‌تواند بخش‌خصوصی را به عنوان ستون فقرات اقتصاد از این گرداب هائل به سلامت عبور دهد

 

کیوان کاشفی
عضو هیات‌رئیسه اتاق ایران